De grootste deskundigen op het gebied van Romeins Nederland weerleggen zelf de tradities, die zij zo fel verdedigen. Dr.A.W.Byvanck, Dr.W.A. van Es en Tilmann Bechert weten de ruim 30 grotere plaatsen in Nederland waar meer Romeins gevonden is dan enkele munten of scherven, geen Romeinse naam te geven. Zij geven
12 plaatsen in Nederland een naam van de Peutingerkaart, waarbij geen enkel bewijs voor die naamgeving wordt gegeven. De overige plaatsen die op de Peutingerkaart in Patavia genoemd worden, weten zij niet in Nederland te localiseren. Van de onderste weg in de Patavia zijn Flenio, Tablis, Caspingio en Ad Duodecimum niet in Nederland te vinden.
- Met 9 van de 12 plaatsen die een naam van de Peutingerkaart hebben gekregen wordt steeds geschoven. Matilone, Levefano, Praetorium Agrippinae kenden minstens 2 locaties, Forum Hadriana, Lugduno zelfs 3, Carvone meer dan 3, Grinnibus zeker 6 en voor Castra Herculis heeft men zelfs 24 locaties beschikbaar.
- De 24 (vierentwintig!) verschillende locaties die voor Castra Herculis in Nederland worden genoemd, worden allemaal even "overtuigend" bewezen door de betreffende historicus. Over welke "zekerheid" hebben we het dan nog?
- Van Katwijk, Alphen, Woerden, Wijk bij Duurstede, Kesteren, Voorburg, Herwen en Rossum is nooit vastgesteld of er wel ooit een castellum gelegen heeft. Met door het rivierwater compleet weggespoelde en dus onvindbare castella "bewijst" men dus niets!
- Over de gewone vicus die bij elk Nederlands castellum gehoord moet hebben, is nog vrijwel niets bekend (Van Es, o.c.p.82).
- Forum Hadriani was ooit ruwweg Voorburg, later meer gepreciseerd als Arentsburg (van Es e.a.) of wellicht Ockenburg (Byvanck).
- Praetorium Agrippinae was aanvankelijk Arentsburg (Holwerda), tegenwoordig houdt men het op Valkenburg (Z-H).
- Fletione is onbekend in Nederland, immers Vechten heette volgens de Nederlandse traditie Fectio, dat echter niet op de Peutingerkaart staat.
- Romeins Utrecht kreeg de naam Trajectum, Maurik zou Mannaricium geweest zijn, Herwen zou Carvium kunnen zijn, echter de namen staan allemaal niet op de Peutingerkaart.
- Voor Castellum Flevum, dat evenmin op de Peutingerkaart staat, weet men in Nederland 12 verschillende locaties te vinden, tegenwoordig houdt men het op Velsen. Er is mogelijk een versterkte haven gevonden, maar zeker geen castellum. Het lag ook niet aan het Flevum (in Nederland was dat de Zuiderzee, die pas na de Romeinse tijd ontstond: Byvanck, o.c. p.435).
- Vijf plaatsen in Romeins Nederland hebben met zekerheid een andere Romeinse naam gedragen: Utrecht heette Albiobola (Vollgraff), Vechten heette Fectio (Van Es), Roomburg was Macilo (Van Es, Bogaers), Cuijk heette Ceudiacum (Bogaers) en Herwen heette Carvium ad Molem. Ook deze Romeinse namen staan niet op de Peutingerkaart.
- De vignetten op de kaart bij Lugduno (belangrijke plaats met centrale functie) en Praetorium Agrippinae (warme badplaats) komen verre van overeen met de vondsten. Het moeten dus beide zeer belangrijke plaatsen geweest zijn (Van Es, o.c. p. 80).
- Nijmegen werd zowel als Batavodorum als Noviomagi opgevat, terwijl dat volgens Ptolemeus 2 verschillende plaatsen waren. In Nijmegen zijn op 4 verschillende en kilometers van elkaar liggende locaties Romeinse overblijfselen gevonden. Het is uitgesloten dat deze verschillende locaties steeds de naam Noviomagi of Batavodorum gedragen hebben.
- De rivier de Patabus houdt men in Nederland zowel op de Waal als op de Maas, net zoals het uitkomt. Elke historicus hanteert dan eigen argumenten om zijn gelijk aan te tonen.
- Ook van de Fossa Drusiana en Fossa Corbulonis, die overigens niet op de Peutingerkaart staan, worden in Nederland meerdere locaties genoemd, allen op grond van vermoedens.
- Vervolgt men de weg tussen Noviomagi en Agripina, dan heeft men in Nederland nog enkele raadselachtige determinaties voorhanden. Cevelum (in Nederland steevast als Ceuclum gelezen) was Cuijk, Blariaco zou Blerick zijn, Catualium en Fresne zijn onbekend (hier bestaan weer meerdere loacties voor, allemaal onbewezen), Atuatuca zou Tongeren zijn en Cortovallio Heerlen. Maastricht ontbreekt op de Peutingerkaart. dat Maastricht ontbreekt op de Peutingerkaart en Cuijk er wel op zou staan is onbestaanbaar, wat dan ook niet bestaan heeft.
Deze feiten zijn evenvaak bewijzen dat de Peutingerkaart niet over Nederland gaat. Voor meer informatie over de genoemde plaatsen: zie de lijst!
Alle plaatsen in Nederland en Duitsland die een Romeinse naam van de Peutingerkaart gekregen hebben zullen van een nieuwe naam voorzien moeten worden. Het zijn geen plaatsen van de Peutingerkaart. De Peutingerkaart gaat niet over Nederland, maar over Noord-Frankrijk.
|
Romeinse naam en Nederlandse plaats. |
Commentaar! |
2 |
Lugdunum - Leiden? -Katwijk? - Brittenburg? |
Lugdunum was aanvankelijk Leiden, later werd het Katwijk en nu wordt de Brittenburg als locatie genoemd. Eerder werd ook Valkenburg als Lugdunum genoemd. Op geen van deze plaatsen is enig bewijs gevonden dat het om de Bataafse nederzetting, Lugdunum of Lugdunum Batavorum, zou gaan. Het vignet op de Peutingerkaart van een belangrijke plaats, komt ook helemaal niet overeen met de archeologie. De Nederlandse traditie plaats de hoofdstad van de Bataven in het land van de Caninefaten. Welk volk bouwt zijn hoofdstad in het buitenland?
Als Lugdunum in Nederland zou liggen, dan zou Leulinghen en de oversteekplaats naar Engeland langs de beroemde weg "La Leulene" er niet opstaan. Dat is een volgende onbestaanbare situatie, welke dan ook niet bestaan heeft. Bovendien ligt Leiden/Katwijk niet in de Betuwe, wat volgens de Peutingerkaart wel zou moeten.
|
3 |
Praetorium Agrippinae - Valkenburg? |
In Valkenburg is een castellum door opgravingen vastgesteld, echter de locatie Valkenburg komt niet overeen met het vignet op de Peutingerkaart dat staat voor een belangrijke badplaats met warmwater bronnen. Voor de gevonden Romeinse relikten in Valkenburg Marktveld (nr. 4 in de lijst) heeft men geen aannemelijke verklaring. Bovendien ligt Valkenburg niet in de Betuwe, wat volgens de Peutingerkaart wel zou moeten. |
5 |
Matilone - Leiden-Roomburg? |
De locatie Leiden-Roomburg kwam "vrij" toen Leiden toch niet Lugdunum bleek te kunnen zijn. Matilone wordt niet als Limes plaats genoemd, dus de locatie te Roomburg vervalt als zodanig. Bovendien ligt Leiden-Roomburg niet in de Betuwe, wat volgens de Peutingerkaart wel zou moeten. |
6 |
Albanianis - Alphen aan den Rijn? |
In Alphen aan den Rijn zijn Romeinse relikten gevonden die duiden op aanwezigheid van militairen. Er is echter geen enkel bewijs gevonden dat er ooit een castellum gelegen heeft. Nergens is ook een bewijs gevonden dat deze plaats Albanianis geheten zou hebben. Bovendien ligt Alphen niet in de Betuwe, wat volgens de Peutingerkaart wel zou moeten. |
7 |
Nigrum Pullum - Zwammerdam? |
In Zwammerdam is een klein castellum (?) door opgravingen vastgesteld (volgens de gangbare archeologische opvattingen). Het is op geen enkele manier aannemelijk te maken dat dit mini-castellum van 1,2 ha. (ofwel kleiner dan een Romeinse villa) op de Peutingerkaart zou hebben gestaan, terwijl steden als Maastricht, Aken en Tongeren er niet op staan! Het blijft dan ook de vraag of het in Zwammerdam wel om een castellum gaat, of dat het misschien slechts het restant van een Romeinse boerderij (villa) betreft. Een gevonden Romeinse villa (boerderij) in Schimmert (L) was ruim twee keer zo groot (2,5 ha) als dit castellum. Bovendien ligt Zwammrdam niet in de Betuwe, wat volgens de Peutingerkaart wel zou moeten.
|
9 |
Lauri - Woerden? |
De recente vondsten in Woerden bewijzen dat er een Romeinse aanwezigheid is geweest, niet dat deze plaats het Lauri(u)m van de Peutingerkaart zou zijn geweest. Woerden bestond niet in de 4e eeuw, dus zal nooit op een Romeinse wegenkaart uit de 4e eeuw hebben gestaan. In Woerden zijn recent Romeinse resten gevonden die men op grond van eerdere theoriën meteen tot resten van een castellum heeft verklaard, hoewel de exacte locatie van het castellum niet vaststaat. Bovendien ligt Woerden niet in de Betuwe, wat volgens de Peutingerkaart wel zou moeten. |
12 |
Fletione - Vechten?? Fectio |
Flétione is onvindbaar in Nederland. Met een altaarsteen uit Doornik wordt "bewezen" dat Vechten in de Romeinse tijd Fectio heette. Als Vechten Fectio heette was het dus niet Flétione dat op de Peutingerkaart staat. Slechts door de Peutingerkaart fout te verklaren wordt bewezen, dat Fectio dus Vechten was en dus wel op de Peutingerkaart staat, echter wel fout geschreven. Bovendien ligt Vechten niet in de Betuwe, wat volgens de Peutingerkaart wel zou moeten.
|
13 |
Levefanum - Wijk bij Duurstede - Rijswijk? |
Levefanum was aanvankelijk onvindbaar in Nederland, toen werd het Wijk bij Duurstede en tegenwoordig denkt men meer aan Rijswijk (G), aan de overzijde van de Rijn. Op geen enkele manier is met enig bewijs aangetoond, dat welke Nederlandse interpretatie dan ook, juist zou kunnen zijn. In Wijk bij Duurstede is ook nooit een castellum gevonden, daar het is "weggespoeld" door de Rijn (volgens de Nederlandse historici) "Het heeft er wel gelegen, maar is weggespoeld!" Hoe weet men dan dat het er gelegen heeft, als het is weggespoeld? Deze vanzelfsprekende vraag is door de historici nooit beantwoord, gewoon omdat deze vraag niet te beantwoorden is. Op grond van de interpretatie van de Peutingerkaart wordt "bewezen", wat nu juist zonder die kaart bewezen zou moeten worden. Bovendien ligt Wijk bij Duurstede niet in de Betuwe, wat volgens de Peutingerkaart wel zou moeten. |
15 |
Carvone - Kesteren? |
Dat Carvone Kesteren zou zijn is nog met geen enkele vondst bevestigd, bovendien ontbreken vondsten die op een intensieve Romeinse bebouwing zouden wijzen. Voor Carvone bestaan meerdere interpretaties, ofwel niets is zeker. |
18 |
Castra Herculis - Arnhem-Meinerswijk? |
Voor Castra Herculis worden in Nederland 24 (vier-en-twintig) verschillende locaties genoemd, allemaal even "overtuigend" bewezen door de betreffende historicus. Over welke 'zekerheid' hebben we het dan nog? |
20 |
Noviomagi - Nijmegen? |
Dat Nijmegen het Romeinse Noviomagus zou zijn wordt bewezen met een in Pfünz (Zuid-Duitsland) gevonden grafsteen met het opschrift "Noviomagi Batavs". In Nijmegen zelf is NIETS gevonden dat deze stelling bewijst. Slechts met de opvatting dat de Betuwe het eiland der Bataven was en Noviomagus daar in of vlak bij lag, wordt deze opvatting onderbouwd. Er is echter geen enkele historische schriftelijke bron die deze opvatting onderschrijft. Het Bronnenboek van Nijmegen geeft over de hele Romeinse periode 17 teksten van (graf-)stenen. Geen enkele tekst bewijst iets ten gunste van Nijmegen. Nu aangetoond is dat de Betuwe nooit het Eiland van de Bataven heeft kunnen zijn, vervalt ook de onderbouwing en de hele bewijsvoering voor de naam Noviomagus voor Romeins Nijmegen. Romeins Nijmegen heeft bestaan van 70-105 n. Chr. maar droeg zeker niet de naam Noviomagus, een Keltische naam die boven de taalgrens nergens bestaan heeft. Bovendien ligt Nijmegen niet in de Betuwe, wat volgens de Peutingerkaart wel zou moeten. |
49 |
Grinnes - Rossum? |
Voor de locatie Grinnes heeft men in Nederland ruim zes verschillende locaties bedacht. Rossum voor Grinnes komt niet overeen met de Peutingerkaart. Het ligt niet in de Betuwe, maar aan de overkant van de Waal en heet op de Peutingerkaart Grinnibus. Overigens is het bestaan van Rossum in de 4e eeuw (toen de Peutingerkaart ontstond en de Romeinen Nederland allang verlaten hadden) nooit aangetoond (Van Es, o.c. p.127). |
50 |
Forum Hadriani - Voorburg? |
De juiste ligging van Forum Hadriani is niet bekend (Bogaers, o.c. p.154). De nederzetting Arentsburg was geen castellum en heeft in de 4e eeuw niet meer bestaan. In Arentsburg is ook nooit het bestaan van een "markt" (Forum) aangetoond. Dat keizer Hadrianus, de naamgever van Forum Hadriani, ooit in Nederland geweest zou zijn, is een nooit bewezen aanname. Byvanck meent dat Ockenburg eerder Forum Hadriana geweest zou kunnen zijn. Bovendien ligt Voorburg niet in de Betuwe, wat volgens de Peutingerkaart wel zou moeten. |
De nummers vóór de plaatsnamen hebben betrekking op het kaartje in het hoofdstuk over "De Limes".