Overigens is van sporen van de Noormannen in Noord-Nederland niets gevonden (Bron: Dr.E.J.Haslinghuis, Utrecht).
Werinon (uit de lijst uit 900) is identiek met Weretha en met Werinna, dat Frétun in Frans-Vlaanderen is. Volgens D.P.Blok en M.Gysseling was Amuthon de naam van Muiden in oorkonden uit de 10e en 11e eeuw. Volgens Delahaye lag Amuthon echter -zoals de naam getuigt- bij de ‘Monding van de Aa’ (de Franse wel te verstaan), de plek even ten noorden van St. Omaars, waar de Aa in het Almere uitstroomde.
Het beeld werd in de jaren 1946/47 gemaakt door Pieter Jungblud die het ontwierp voor de Hilversumse Sint Ludgeruskweekschool, waar het in de voortuin heeft gestaan. Tegenwoordig huist de EO in het pand, dat nog steeds wordt verhuurd door het Aartsbisdom Utrecht.
Blijkbaar wilde de Evangelische Omroep dat beeld liever kwijt.
De geschiedenis van St.Ludger die men in Nederland hanteert is doorspekt met goedgelovigheid. Dat is ten aanzien van een heilige en kerstening wel aanvaardbaar, maar ware geschiedenis moet gebaseerd zijn op feiten, niet op geloof.
En de feiten weerspreken de algemeen aanvaarde opvattingen ten aanzien van het verblijf van St.Ludger in Nederland. Hij past in hetzelfde rijtje als andere predikers als Willibrord, Bonifatius, Plechelmus, Lebuinus, Ansfridus, Amandus, Adelbert en Anscharius. Ook zij horen van oorsprong niet in Nederland thuis, maar zijn importheiligen vanuit Frankrijk en Vlaanderen.
Beeld van Liudger in de kerk van Wehe-den Hoorn (nrd-Groningen).
De oorspronkelijke kerk is niet ouder dan eind 13de eeuw. Dat is 5 eeuwen ná St.Liudger.
St.Ludger wordt altijd afgebeeld met enkele ganzen aan zijn voeten, soms één onder zijn arm. St.Ludger zou eens ganzen vermanend hebben toegesproken, waarna deze hun overlast gevend gesnater staakten. Deze legende plaatst hem meteen in de juiste streek: Picardië. Het wonder daargelaten, is deze anecdote een aanwijzing dat het om Noordwest-Frankrijk gaat, waar de ganzenteelt nog steeds een belangrijk middel van bestaan is, dit in tegenstelling tot de omgeving van Utrecht. Ook de ganzen van het capitool die met hun gesnater de binnenvallende vijand verraadde, kwamen uit Noord-Frankrijk, waar deze door de Romeinen geruild waren tegen platanen. Dat verklaart ook de grote hoeveelheid platanen, juist in Picardië.
Lees meer over heiligenlevens.
Deventer is het ultieme voorbeeld van een plaats die ten gevolge van een reeks misverstanden een valse geschiedenis opgeplakt heeft gekregen.
Zo is de geschiedenis van St.Lebuinus, die een volledige doublure van St.Lieven in Vlaanderen en St.Liévin in Frankrijk, in Deventer terecht gekomen en met hem de legende van St.Ludger. In de oudste levensbeschrijvingen van St.Lebuinus komt de plaats Deventer niet voor. Dit geschiedde pas veel later, toen men de originele Isla-streek uit de bronnen, ten zuiden van St.Omaars, als de Nederlandse IJsselstreek was gaan opvatten.
Opvallend is overigens dat de abdij van Echternach die in de 11e en 12e eeuw verschillende kerken in Holland en Brabant ging claimen, nooit enige pretenties heeft gesteld ten aanzien van Deventer, Tiel of Wijk bij Duurstede. Terwijl dit toch belangrijke plaatsen waren, volgens de traditionele opvattingen als Daventria, Thylia en Dorestad opgevat.
Op de lijst van kerkelijke feestdagen in het bisdom Utrecht in 1346 waar het feest van Lebuinus vermeld wordt (op 12 november) komt het feest van St.Ludger niet eens voor.
Er bestond in 1346 in Utrecht dus geen devotie tot St.Ludger. Dat is pas daarna ingevoerd.
Het kan ook te maken hebben met het feit dat St.Ludger gezien werd als een heilige van het bisdom Münster en daarom niet op de lijst van Utrecht stond. Dat Ludger in het bisdom Utrecht geboren zou zijn en een gevierde heilige zou zijn, wordt hiermee tevens weerlegd.
Overigens ontbreekt ook Sint Walburgis op deze lijst. Ook dit is een bewijs dat de devotie tot Sint Walburgis pas na 1346 is ingevoerd.
St.Ludger zou veel kerken gesticht hebben in Oost-Gelderland, met name in de Achterhoek zoals in Zelhem (zie daar). Het is dan toch vreemd dat er geen enkele kerk vanouds naar deze heilige vernoemd is. Zo hecht is het geloof in deze heilige blijkbaar nooit geweest. Pas in 1965 kreeg de tweede parochiekerk in Lichtenvoorde het patronaatschap van St.Ludger. De eerste parochiekerk (uit 1912) droeg het patronaatschap van St.Bonifatius, waarbij vermeld wordt dat hij er overigens nooit gepredikt heeft, zelfs nooit geweest is, wat uitermate opmerkelijk is. De St.Ludgerkerk in Lichtenvoorde is in 1999 alweer gesloten en heeft maar net 34 jaar bestaan. De parochie in Lichtenvoorde en omgeving draagt nog wel de naam van St.Ludger. Maar een St.Ludgerkerk vindt men er niet meer.
Ook de oudste kerk in Zelhem, die zelfs door hem gesticht zou zijn, droeg niet de naam van St.Ludger, maar van de bisschop van Maastricht, St.Lambertus.
Sinds de reformatie is het een protestantse kerk, waarbij de naam van de katholieke bisschop en heilige toch is gehandhaafd. Deze contradictie zien we meer bij protestantse kerken die voordien katholieke kerken waren.
Blijft de vraag of de rest van de mythe in het kielzog van St.Lambertus ook vanuit het zuiden kwam?
Het blijft een wonderlijke zaak dat in de tijd van toenemende ontkerkelijking het geloof in deze predikers zo standvastig blijft, zelfs in toenemende mate wordt opgehemeld. Het 'wonder' zal vooral ingegeven zijn door de commercie en de plaatselijke VVV's. Het blijft echter een mythe.
Het geloof in de mythe wordt versterkt door allerlei brochures, boekjes en prullaria die op diverse punten te koop zijn. In de betreffende boekjes wordt het wonderbaarlijk leven van St.Ludger geschetst. De nadruk op de vele wonderen maken het niet meteen geloofwaardiger. Helaas worden de klassieke plaatsnamen zoals deze in de latijnse teksten voorkomen niet genoemd, maar worden alleen de Nederlandse plaatsnamen vermeld. Het maakt de inhoud voor de onwetende 'gelovige' zodanig overtuigend dat er van enige twijfel geen sprake meer is. De historische waarheid is echter anders. Die leest U hier.
Overigens is er met de verering van St.Ludger langs de IJssel niks mis. Het waren immers de Saksische voorouders die door St.Ludger bekeerd zijn. Met de deportatie van de Saksen naar Oost-Nederland en Duitsland ging Ludger met hen mee en stichtte het klooster en de kerk van Werden. Zo gezien houdt men de voorouderlijke traditie in ere met alle aandacht voor St.Ludger. Alleen moet men beseffen dat de oorsprong van de prediking van St.Ludger in Frans-Vlaanderen aan de Kanaalkust lag.
Ook in Duitsland herdenkt men Sankt Ludgerus.
Omdat hij, net als St.Willibrord, een onmetelijk missiegebied had, worden zij steeds op een paard afgebeeld. Daarmee geven de historici precies aan dat zo'n groot missiegebied onwerkelijk was en zonder paard ook niet te bereizen was.
Ondanks dat de onjuistheid van de Nederlandse tradities is aangetoond, blijft de historische wereld schermen met onbewezen en onjuiste mythen. Onbegrijpelijk! Hoewel? Fouten toegeven is niet de sterkste eigenschap van de historische wereld.
Deze kaart toont de plaatsen uit de teksten waar St.Ludger verbleef en zijn klooster Werethina lag. Het zijn ca.120 plaatsen die allemaal in Frans-Vlaanderen aan te wijzen zijn. In Nederland meent men met een handjevol plaatsen (vier of vijf?) aan te tonen dat Ludger daar verbleef. Klik op de kaart voor een vergroting. Hieronder kaart 2 (sectie Canche) en kaart 3 (sectie Béthune) van de plaatsen waar Ludger verbleef of die in teksten in relatie met het klooster Werethina genoemd worden. Klik op de kaart voor een vergroting Waar liggen al die plaatsen in Nederland of West-Duitsland?
St.Ludger (Liudger) is net zo min een Nederlandse heilige als St.Willibrord of St.Bonifatius.
Ludger werd geboren in Suabsna, wat Zouafques in Frans-Vlaanderen is. De opvatting dat het hier om Zwesen, Zuilen of Oud-Zuilen zou gaan (er is nog keus?), is een nooit bewezen opvatting van een verdwaasde historicus. In de tijd van St.Ludger (742-809) bestonden Zwesen, Zuilen of Oud-Zuilen niet eens. Dat staat archeologisch wel volkomen vast. St.Ludger was bisschop in de omgeving van Atrecht (=Arras). En dat ligt toch echt niet in Nederland. Zijn broer Hildgrinus, eveneens afkomstig uit Frans Vlaanderen, was bisschop van Châlons-sur-Marne, wat weer een aanwijzing is over welke streek het gaat. Zijn verblijf onder de Saksen vond plaats in Frankrijk langs de Kanaalkust, waar de Litus Saxonicum lag. De Saksen zijn pas na 793 door Karel de Grote naar Noord-Duitsland gedeporteerd, waarmee de traditie van St.Ludger ook in Duitsland en Oost-Nederland terecht kwam. Aannemelijk is dat Ludger met de gedeporteerde Saksen mee reisde en zo in de omgeving van Werden terecht kwam. Daarbij is de naam van het klooster van Werethina of Wethina die men ook meenam en doubleerde, verduitst tot Werden, net zoals dat gebeurde met de naam Epternacum tot Echternach. Het klooster van Werethina lag aan de kust, (zie Vita S.Ludgeri MGS II, p.412) dus kan nooit Werden geweest zijn. Het verblijf van Ludger in Utrecht en omgeving is net zo legendarisch als dat van St.Willibrord. Zowel tekstueel als archeologisch is daarvan ook nooit iets aangetoond. Twee voorbeelden mogen dat verduidelijken. Zie de hele lijst van ruim 200 plaatsen bekend uit de teksten over het klooster Werethina.
| Werethina, Werthina, Weridina, Werithinna of Wyrdina (genoemd in oorkonden uit 799, 811, 818, 819, 820, 827, 833, 834, 836, 837, 838, 841, 843, 844, 845, 846, 847, 848) is de thans verdwenen plaats Weretha bij Sangatte. De familie van St. Ludger had er bezittingen. Hier stichtte hij de abdij, die na 848 werd verplaatst naar Werden, waarbij de naam werd meegenomen. Hier, nabij het franse Weretha, heeft ook het beruchte bloedbad onder de Saksen plaats gevonden, door Karel de Grote in 782 bevolen. Weretha komt nog voor in het verhaal uit 944 over een processie, die met relieken van Boulogne naar Brugge trok en nabij Weretha de Neuna (Nieuwe Rivier, thans de Enna) moest oversteken. De kopiist van Werden plaatst Werethina systematisch aan de Rura, daar Rijn hem foutief toescheen. Werden ligt immers niet aan de Rijn, maar ook niet aan de Roer. In de authentieke streek was de naam renus (=grensrivier=scaldis=schelde) volkomen toepasselijk. |
Uit een oorkonde uit ca.804 waarin 14 plaatsnamen worden genoemd, proberen de Nederlandse historici met één plaatsnaam (Helewyrd zou Helwerd zijn) te bewijzen dat het hier over Nederland zou gaan. De overige 13 plaatsen slaat men gemakshalve maar over. Een andere tekst zegt "Een andere keer was de zalige Ludger bij de zee op de plaats die Werdina heet". Wie van dit Werdina het Duitse Werden wil maken, moet toch echt eens een atlas aanschaffen. Werdina was de plaats Werthina (spreek uit Fertina), wat nu Fréthun aan de Kanaalkust is, precies daar waar de Litus Saxonicum lag. Het was dus niet Saksen in Duitsland.
Het aantal overslagen is overigens tekenend voor de geschiedenis van de Lage Landen (les Pays-Bas in het eerste millennium. Het is nog steeds niet te verklaren dat Nederlandse historici, die zomaar locaties uit hun mouw schudden alsof het niets is, er toch niet in slagen de overige 99% van de plaatsen uit de oude kronieken in Nederland te localiseren en deze maar overslaan, ook alsof het niets is. Alle overgeslagen namen tonen elke keer aan, dat men in de verkeerde streek aan het zoeken is. In Noord-Frankrijk liggen ze allemaal.
De deplacement historiques beginnen met St.Ludger en de Saksen.
Het is wel duidelijk dat de verplaatsing van St.Ludger naar het oosten van Nederland en het westen van Duitsland werkelijk heeft plaatsgevonden. Het was het begin van alle andere verplaatsingen die NIET hebben plaatsgevonden maar als gevolg van de aanwezigheid van St.Ludger zijn getransporteerd. Het gaat daarbij om volkeren als Friezen en Saksen en predikers als St.Willibrord, St.Bonifatius, St.Lebuinus, St.Plechelmus, St.Ansgarius, St.Amandus en St.Adelbertus.
De bevindingen van prof.dr. L.J.Rogier sluiten hier feilloos op aan: vóór het jaar 1559 is van enige officiële verering van
Sint Willibrordus, Sint Bonifatius en andere geloofsverkondigers in Nederland geen spoor te vinden.
Voor meer informatie over deze predikers: zie de Ware Kijk Op, hier te bestellen.
Als de historici de levensloop (Vita) van St.Liudger eens secuur zouden volgen, was een groot deel van de deplacements historiques al opgelost. Het komt feitelijk hier op neer:
Na het bloedbad van Fredia in 782 door Karel de Grote, waarbij 4500 gevangen genomen Saksen werden vermoord (genocide!) werden de overige Saksen verbannen naar Duitsland. Met die verbanning ging ook Ludger (die een Saks was!) met zijn volk mee naar Duitsland en (her-)stichtte daar zijn klooster met dezelfde naam als zijn oude klooster Weretha, dat 'verduitst' werd tot Werden. Uiteraard nam Ludger de oude oorkonden uit zijn klooster mee (vergelijk daarmee de oorkonden van Echternach, die later niet door Ludger maar door historici) onjuist werden toegepast op een aantal plaatsen met een vergelijkbare naam als in Frans-Vlaanderen. Maar die plaatsnamen waren met die deportatie ook gedoubleerd: het was en is nog steeds het kenmerk van de deplacements historiques.
Dat het oude klooster van Weretha aan zee lag blijkt uit meerdere teksten. Allereerst lag het in het oude Saxonia dat aan Het Kanaal lag. Als men in 944 in processie de relieken van St.Wandrille van Boulogne naar Brugge brengt, gaat men langs Werethina en Sangatte en via Winoksbergen naar Brugge. Deze processie sluit Werden uit dat niet tussen Boulogne en Brugge ligt. Voor meer teksten zie ook het boek van prof.Blok over "De Oudste particuliere oorkonden van het klooster van Werden". In dat boek noemt Blok uit een complex van 206 namen die geografisch en institutioneel bij elkaar horen, slechts van 45 een locatie, waarvan 33 in Duitsland en 12 in Nederland. De overig 161 slaat hij maar over. In Frans-Vlaanderen zijn alle plaatsen aan te wijzen.
Dat er in Twente of elders bewoning is aangetoond, zegt overigens niets over St.Ludger en andere predikers. Het gaat hierbij altijd over de archeologische feiten en die staan te vaak ook niet in de opgravingsverslagen (als die er al zijn). Zie als voorbeeld het artikel over Salehem dat niet Zelhem was. Salehem wordt in 801 in een tekst genoemd. Het archeologisch onderzoek ter plaatse gaat niet verder terug dan de 10e eeuw. Daarvoor heeft men niets dat de vermelding in 801 bevestigt! Zo zijn er meerdere voorbeelden te geven waarbij het archeologisch onderzoek de historische opvattingen niet bevestigen. En dan houdt het op, zeker omdat die historische opvattingen gebaseerd waren op (naar nu blijkt) onjuist geïnterpreteerde plaatsnamen en reeds bestonden voordat er archeologisch onderzoek had plaats gevonden. Zie het vergelijkbare probleem bij Utrecht en Nijmegen en veel andere plaatsen in Nederland waar de historici een oude geschiedenis hebben op geplakt die door de archeologie niet bevestigd wordt.
Wat weten we nu feitelijk echt?
Om de feitelijke geschiedenis van St.Ludger te achterhalen is men aangewezen op de oude bronnen. Die teksten afkomstig uit Franse kronieken wijzen het juiste missiegebied aan. Dat was niet Nederland, maar Frans-Vlaanderen. De devotie tot St.Ludger is, begrijpelijk, met de bewoners meegekomen toen zij immigreerden naar de Nederlandse ontginningsgebieden. Deze deplacements historiques hebben de oudere historici niet onderkend. Daardoor zijn ook de verschillende misverstanden ontstaan.
Voor deze en andere teksten verwijzen we naar de boeken van Albert Delahaye. Enkele teksten uit "Ontspoorde Historie" (o.hist) vindt U hieronder. Deze teksten plaatsen ook andere historische personen en gebeurtenissen naar de juist streek: Frans-Vlaanderen.
|
De volgende feiten maken aan de mythe over Liudger/Ludger in Nederland definitief een einde: Zo maakt men schijn tot werkelijkheid, en werkelijkheid tot schijn. Alle plannen die Ludger dagdromend ontwierp, werden ’s nachts met wonderlijke openbaringen doorgestreept. En zo is het klooster zonder zee, zonder Monden van de Renus, zonder familielandgoed, zonder Noormannen-molest,... probleemloos komen liggen aan de oever van de Rura (Ruhr). Dit ‘opstelletje’ dat de twee “leerlingen van Ludger” zo’n tweehonderd jaren na 815 maakten, was wel bedoeld om de abdij als een puur Duitse aangelegenheid te doen gelden. Als verzachtende omstandigheid willen we aanvoeren dat de beide scribenten, hoewel twee eeuwen te laat, waarschijnlijk toch niet laat genoeg waren om de Codex Werethinensis -uiteraard de onvervalste- te kunnen raadplegen. Maar dit hoeft nog niet de onwetendheid te verontschuldigen van de beide broeders inzake het sterfjaar van hun Stichter. De vraag is: Waar in Nederland lagen al deze plaatsen? |
Schoolplaat: St.Ludger predikt aan de Isla.
|
De enig juiste conclusie is als volgt: Alle namen uit de oudste oorkonden van Werethina, 206 in totaal, zijn in het noord-westen van Frankrijk aan te wijzen. Dit bewijst dat de abdij van St. Ludger zich tot ca. 850 daar bevond en dat zij te Werden een verplaatst klooster was. De aanwezigheid van St. Ludger in Groningen, Humsterland en het gebied van de IJssel (zoals Blok voorstelde) is een fabel, gebaseerd op verkeerd uitgelegde plaatsnamen. Evenmin is St. Ludger de eerste bisschop van Munster geweest. De bisschopszetel aldaar heeft nauwe banden gehad met het klooster van Werden, getuige het feit dat die zetel de eerste tijd als “van Werden” wordt aangeduid. Dat de abdij van Werden vastgehouden heeft aan de traditie van door St. Ludger gesticht te zijn, was de waarheid, die zonder bezwaar voor het Duitse Werden mocht gelden. Pas later is de opvatting ontstaan, dat de bisschopszetel van Munster door hem gesticht zou zijn. Zijn aanwezigheid te Deventer is een dubbele fabel, ten eerste omdat de “pagus Isloi” helemaal niet de IJsselstreek was, ten tweede omdat St. Ludger in werkelijkheid de opvolger van St. Lebuinus is geweest, en toen men deze eenmaal in Vlaanderen en in Nederland verdubbeld had en de doublure in Deventer neergezet had, volgde St. Ludger automatisch op de brede weg van de saksisch mythe. De plaatsnamen van Werethina leveren zodoende een nieuwe serie bewijzen op voor de juiste streek van Frisia en Saxonia, zodat de opvattingen over Saksen in Overijssel en in de Achterhoek voorgoed in het rariteiten-kabinet kunnen worden opgeborgen. De geschreven bronnen bevatten geen enkele tekst, waarop zij zich kunnen beroepen. Slicher van Bath, die reeds lang deze Saksen-opvattingen bestrijdt, zou een veel beter fundament gevonden hebben in de oorkonden van Werethina. Bomen van mythen ruimt men immers niet op door ze van wat bladeren te ontdoen; men moet de wortels ervan opzoeken en die uitroeien, anders blijven zij nieuwe scheuten van fabels leveren. De “ Stichting Comite Muiderberg” heeft onlangs het boek gepubliceerd “Liudger 742 - 809” , waarin de fabels over St. Ludger nogmaals worden herkauwd. Het boek is kennelijk bedoeld om Blok’s proefschrift uit 1960 van een onzalige dood te redden, doch dat is vergeefse moeite geweest. Het boek gaat al te gronde aan het simpele feit, dat er slechts enkele plaatsnamen uit de overweldigende dokumentaties van en over St. Ludger worden gehanteerd, alle overigens verkeerd gelokaliseerd, en dat honderden namen met de mantel van de onwetendheid worden bedekt. Dat is nog tot daar aan toe. Het is echter wel zwaar misleidend tegenover de lezers, die niet weten dat die paar namen in de bronnen omringd worden door honderden frans-vlaamse plaatsnamen. Het boek eindigt met de bijdrage van een zekere Kl.Sierksma, die aan de hand van devoties uit de 15e tot de 20e eeuw de aanwezigheid en werkzaamheid van St. Ludger in Friesland wil bewijzen. Kan het onnozeler en kan het ondeskundiger? Het is het zoveelste staaltje dat een onbevoegde zich met een kwestie bemoeit, die boven zijn pet gaat en waarvan hij de kwintessens niet eens door heeft. |
Inderdaad, Men zegt..., maar men zegt zoveel....
