De centrale vraag is of de aangenomen geschiedenis gebaseerd is op onafhankelijke bewijsvoering.
Bestudeert men die geschiedenis dan blijken feitelijke bewijzen te ontbreken.
Opgemerkt moet worden dat een Romeins verleden van deze plaatsen niet ter discussie staat. Dat is er onmiskenbaar geweest. Maar droegen deze plaatsen de later aangenomen Romeinse naam zoals deze op de Peutingerkaart voorkomen. Zie daar.
Nu is vastgesteld dat de Peutingerkaart vals is, zijn ook alle daarvan afgeleide bewijzen vals. Met een valse kaart valt niets te bewijzen. Er zijn andere onafhankelijke bewijzen nodig en die ontbreken volstrekt. Ook de archeologie geeft deze nodige bewijzen niet.
.....
Het kaartje hiernaast is afkomstig van de website Livius.org, waarop de traditionele geschiedenis strak wordt gevolgd.
Opvallend is wel dat dit kaartje op een aantal cruciale punten afwijkt van de traditionele opvattingen zoals ten aanzien van de locaties van enkele volkeren. Zo verblijven de Menapiëns niet meer in Brabant, maar zijn ze verschoven naar Vlaanderen. Dat ze verhuist zouden zijn is nergens met de klassieke bronnen aan te tonen. Volgens Tacitus waren de Menapiërs (is Keltisch en betekent 'kustbewoners') de buren van de Bataven, wat hier dus niet klopt. Opvallend is ook dat Utrecht aan de verkeerde kant van de Rijn ligt, net als Nijmegen dat aan de verkeerde kant van de Patabus ligt. Of is de Patabus niet langer meer de Waal? De Frisiavones worden hier in Zeeland geplaatst, terwijl ze volgens J.E.Bogaers (zie daar) in Brabant woonden.
Albert Delahaye heeft zich met de zaak Keulen-Colonia aanvankelijk niet erg intensief bezig gehouden. Hem ging het in het begin van zijn studie vooral over Nijmegen. Voor hem was Colonia aanvankelijk nog wel Keulen (de Romeinen stichtten meerdere 'colonia's') en Asciburgium ook nog wel eens Aken (WKO1, p.15), maar toch heeft hij meerdere keren aangegeven dat als Nijmegen fout is, dat ook consequenties heeft voor andere plaatsen met een aangenomen geschiedenis. De mythen wemelen immers van diverse toevalligheden, die de aangenomen geschiedenis lijken te bewijzen. In de Ware Kijk Op deel 1 (p.32) schrijft hij bijv. over Xanten dat het geheel past in het traditionele beeld "al moeten de Romeinse en vroeg-middeleeuwse traditie van deze stad aan eenzelfde nieuw en kritisch onderzoek als Nijmegen onderworpen worden". Om er vervolgens even verderop bij te vermelden "dat anderen dat maar eens uit moeten zoeken, want ik heb al genoeg op mijn vork". Dat aan eenzelfde nieuw en kritisch onderzoek onderwerpen geldt uiteraard ook voor andere plaatsen langs de Rijn, zoals Keulen, die onlosmakelijk vastgeklonken lijken met de Renus dat immers de Rijn zou zijn. In deel 2 van De Ware Kijk Op is Albert Delahaye heel duidelijk over Keulen: er bestaat geen enkel bewijs dat Keulen het Colonia uit de klassieke teksten is. Dat is overduidelijk Avesnes.
Delahaye heeft van alle plaatsen 'langs de Rijn' een overtuigende andere opvatting. Een eenvoudig voorbeeld daarvan is Moguntiacum dat volgens Ptolemeus in Germania Inferior ligt. Dat kan dus onmogelijk Mainz geweest zijn, immers Germania Inferior lag volgens de traditionele opvattingen links van de Rijn ter hoogte van Xanten en Keulen en verder naar de kust. Zie kaartje hieronder (afkomstig van de website Livius.org).
De hele rij Romeinse plaatsnamen vanaf de kust in Nederland, maar ook die in Duitsland zijn aan herziening toe. Xanten, Neuss, Keulen, Bonn, Trier enz. die zeker een Romeins verleden hadden, hebben de verkeerde Romeinse naam gekregen. Ook hier speelde de 'Deplacements Historiques' de historici parten. Deze plaatsen kregen hun huidige naam op grond van verkeerde veronderstellingen. Zo kreeg Keulen (Köln) de naam Colonia aangezien het een Romeinse kolonie was in een buitengebied. De naam Colonia kwam in het Romeinse Rijk meerdere keren voor, aangezien de Romeinen overal kolonies stichtten. De toevoeging achter Colonia, zoals bij Colonia Traiana, maakt duidelijk om welke kolonie het ging. Maar welke plaats was nu Colonia Traiana? Was dit inderdaad Xanten wat de traditie meent, of was het Tressin in Noord-Frankrijk?
Opvallend is dat Boulogne-sur-Mer, dat door Zozimus als hoofdstad van Germania Inferior genoemd wordt, op dit kaartje niet binnen het getoonde Germania Inferior valt.
Wat weten we nu feitelijk echt?
Er is geen enkel overtuigend bewijs dat de plaatsen langs de Rijn waar Romeins gevonden is, ook de daarop geplakte Romeinse naam droegen. Alles is aangenomen op grond van de Peutingerkaart, dat duidelijk een aan latere opvattingen aangepaste kopie is, dus een falsum, waarmee geen wetenschappelijk bewijs te leveren is. Zie bij de Peutingerkaart.
Allereerst is deze kaart een kopie uit de 13e eeuw en aantoonbaar aangepast aan de opvattingen uit die tijd. Bovendien zijn er teveel zaken op die kaart die niet kloppen met de voor waarheid gehouden werkelijkheid. De afstanden tussen plaatsen klopt niet, de ligging van plaatsen onderling klopt niet en de vignetten op de kaart geven een onjuist beeld van de veronderstelde werkelijkheid.
Ondanks alle studies die verschenen zijn over deze kaart, blijven tal van onzekerheden bestaan. Steeds komen historici met nieuwe opvattingen over plaatsen, wat al aangeeft dat de discussie voortleeft. Zo zijn van meerdere plaatsen verschillende locaties bekend of worden die verondersteld. Castra Herculis spant wel de kroon, waarvan tot heden ruim 23 verschillende locaties bekend zijn in Nederland. Dan zijn er zeker 22 fout en misschien die 23ste ook en was het toch Arleux in Frankrijk, wat de opvatting van Albert Delahaye is.
Opvallend bij de uitgave van de Peutingerkaart door Konrad Miller in 1887/1888 is dat hij de Rheinstrasse von Leyden über Nymwegen, Köln, Basel, Pfyn, onder Gallien noemt. Bij Strecke 4 in Holland noemt hij Leyden, Rotterdam, Dordrecht und folgt dann der Maas bis Nymwegen. In Belgien bleibt eine grosse leere Fläche. Uit deze details blijkt al dat de aanvankelijke opvattingen die het uitgangspunt waren van latere interpretaties, geheel onjuist zijn.