Dorestad was in de Karolingische tijd de grootste stad van Nederland. Strategisch gepositioneerd, met een langgerekte haven en een paar duizend inwoners was het een handelsknooppunt in vroegmiddeleeuws Europa. Er werden Rijnwijn, Italiaans glas, Frankische zwaarden en Scandinavisch bont verhandeld, maar ook manuscripten, jachthonden en slaven.
Op de markt wisselde men mode, gebruiken en ideeën uit. Het leven in Dorestad had internationale allure. De hier geslagen gouden en zilveren munten zijn in heel Europa teruggevonden. Dorestad speelde ook bij de verspreiding van het christendom een belangrijke rol. De grote 'fibula van Dorestad' , een schitterende gouden broche, vol met christelijke symboliek, ingelegd met almandijn, parels en gekleurd glas, verbindt de stad met het hof van keizer Karel de Grote.
Tussen 834 en 863 werd Dorestad bijna ieder jaar aangevallen door Vikingen. Uiteindelijk verzwakte de stad, mede door de politieke onrust en het steeds nattere landschap. In de 9de eeuw verdween Dorestad van de kaart, om pas in 1840 opnieuw ontdekt te worden. In de 20ste eeuw, tijdens de grootste opgraving ooit in Nederland gedaan, werd nabij Wijk bij Duurstede zo'n 35 ha onderzocht.
Met bovenstaande tekst wordt Dorestad in Nederland geïntroduceerd, ook op de tentoonstelling in het Rijksmuseum voor Oudheden in Leiden.
Waar hier over "Dorestad" gesproken wordt, moet "de opgegraven nederzetting in Wijk bij Duurstede" gelezen worden.
Maar klopt alles wat hier opgesomd wordt wetenschappelijk wel?
Er is veel op deze tekst af te dingen.
Let wel dat Dorestad volgens de Nederlandse traditie bestaan heeft vanaf begin 8e eeuw in de Karolingische tijd. De geschiedenis van Dorestad laat men in Nederland rond 700 beginnen en in 863 eindigen, bij elkaar zo'n 170 jaar. De Karolingische tijd was de periode van 751 tot 987. Tussen 863 en 987 bestond Dorestad niet meer, maar vond wel de opkomst van andere steden plaats, zoals Deventer, Utrecht en Tiel.
Het wordt nu tijd die mooie verhaaltjes te nuanceren en in de juiste tijd te plaatse. De juiste tijd is de 10e eeuw, de opgegraven nederzetting was die van Munna, een vissersplaats en roversnest, die in 1018 op last van de Duitse keizer met de grond gelijk werd gemaakt. En precies dit heeft men in Wijk bij Duurstede opgegraven.
Het dient goed begrepen te worden dat Delahaye de opgravingen in Wijk bij Duurstede allerminst heeft ontkend. Die opgraingen zijn er zeker geweest, waar een oude nederzetting is gevonden. Hij heeft slechts bezwaar tegen twee zaken: de naamgeving Dorestad aan deze opgegraven nederzetting en de datering van de vondsten. Alle in teksten genoemde kenmerken (dat zijn er tientallen) tonen aan dat de opgegraven nederzetting te Wijk bij Duurstede niet de naam Dorestad gedragen heeft. De dateringen zijn vooringenomen geweest en zijn dè bewijzen van Dorestad geworden. Pingdorf aardewerk - wijntonnen/waterputten - een broche - munten (Engelse vervalsingen van na 863!) - Spiegel Historiael (april 1978).
Waarom blijft men tegen beter in, de naam Dorestad toch nog steeds gebruiken voor de opgegraven middeleeuwse nederzetting Munna te Wijk bij Duurstede? Gezien het laatste standpunt over het vredelievend volkje van de Noormannen, twijfelt Annemariek Willemsen dus ook aan de traditionele opvattingen. Ook het Rijksmuseum voor Oudheden twijfelt aan de traditie doordat het Pingsdorf aardewerk tussen 1100 en 1300 dateert en niet op de 9e eeuw. Ook Van Es twijfelt, doordat hij er plots twee Dorestads op na gaat houden.
De naam Dorestad kennen we slechts uit schriftelijke Franse bronnen. Kunt U aantonen dat het in deze bronnen over Wijk bij Duurstede gaat? Volgende de Geograafvan Ravenna bestond Dorestad al in 650 en lag het niet aan de Renus (hij somt Dorestad daar niet op). De oorkonde uit 777 zou doorslaggevend zijn voor de locatie van Dorestad te Wijk bij Duurstede omdat er geen andere plaats is die aan Rijn en Lek ligt. Ik neem aan dat historische wetenschappers Latijn kunnen lezen en begrijpen. Dan is het zaak de originele oorkonden nog eens op te zoeken, want daarin staat helemaal niets over dat Dorestad aan Renus en Lockia zou liggen. Dan nog is de vraag of de Romeinse Renus onze Rijn is en de Lockia de Lek.
Wat missen we in Wijk bij Duurstede? Niet volgens Delahaye, maar volgens Nederlandse historici en archeologen, o.a, Van Es en mevr.Willemsen zelf!
- " Eigentijdse en eigen schriftelijke bronnen.
- " Een Merovingische nederzetting: Pepijn II slag bij castrum Dorestad.
- " Een muntplaats (Madelinus 630-640), slechts Engelse naslagen!
- " Een castrum.
- " Romeinse nederzetting (wel een aan de overkant bij Rijswijk? of Maurik? Helaas weggespoeld!)
- " 7e en vroeg 8e eeuw aardewerk.
- " Een achterland en handel (nauwelijks munten gevonden!)
- " Een stad, een Friese stad?
- " Plunderingen door de Noormannen (ook niet in Duitsland, wat mevr.Willemsen ook zelf schrijft).
- " Een of meerdere kerken en een klooster.
- " Of de Lek bestond is zeer onzeker en nooit bewezen. In de literatuur wordt dat niet voor niets "Het Lekprobleem" genoemd.
- " Volgens Spiegel Historiael (april 1978) leden de bewoners "een weinig luxe leventje" .
Waarom ligt de Kanaaltunnel niet vanaf de Betuwe naar Engeland? Omdat waterstaatkundige niet naar historici luisteren, maar zelf logisch nadenken. Dat logisch nadenken heeft Albert Delahaye ook gedaan. Ook hij luisterde niet naar de gangbare historische opvattingen en kwam tot heel andere conclusies toen hij de klassieke teksten las. "Als de Noormannen via Sequana (Seine) en Isara (Oise) Noviomagus bereiken, kun je niet blijven volhouden dat het hier over Nijmegen gaat".
De gangbare opvatting was dat "de schrijver zich vergist moet hebben" met de loop van de rivieren, omdat hij de plaatselijke situatie niet kende. Dat zeggen historici ook over Julius Caesar, maar ze laten hem dan wel in Nederland optreden. Neen, zegt Delahaye, niet de schrijver heeft zich vergist, maar de historici vergissen zich door te beweren dat het hier wel degelijk over Nijmegen gaat en niet over Noyon.
En hiermee zitten we in de kern van de hele problematiek rondom de historische verplaatsing in het eerste millennium.
St.Bonifatius kwam vanuit Engeland over het Almere aan in Dorestad, om vervolgens verder te reizen naar Trajectum. St.Willibrord (en iedereen) maakte op dezelfde plaats de oversteek en kwam, zoals hij zelf schreef aan in Francia. In Gravelines (volgens Theofried van Echternach de landingsplaats) heeft de parochiekerk het patronaat van St.Willibrord. Waarom zou St.Willibrord naar Utrecht gegaan zijn, waar niemand woonde (volgens Van Es)? Katwijk is een fabel uit de 17e eeuw. Dat Wijk bij Duurstede Dorestad geweest zou zijn is voor het eerst in de 19e eeuw (1843) geopperd.
Welk bewijs heeft men dat de opgegraven middeleeuwse nederzetting te Wijk bij Duurstede de naam Dorestad gedragen heeft?
Dr. WA. van Es schrijft in het opgravingverslag in 1979 dat "een strikt bewijs door de opgravingen nooit geleverd is. En dat een direct verband tussen Dorestad en de huidige nederzetting niet aannemelijk is". In 1995 vermeldt hij dat de gevonden nederzetting geen stad was, maar een boeren nederzetting met lintbebouwing en er nooit een Merovingische nederzetting is gevonden. Er is ook nooit iets van een kerk gevonden, terwijl er toch enkele gestaan moeten hebben.
Van Es schrijft ook dat de opvattingen van Holwerda (1929) sterk hypothetisch waren en momenteel als achterhaald beschouwd worden?
Waarom wordt dan op grond van diezelfde achterhaalde opvattingen de naam Dorestad nog steeds gehandhaafd?
Noch op de tentoonstelling, nog in het erbij verschenen boek over Dorestad wordt ook maar één bewijs geleverd dat de naam Dorestad betrekking heeft op de opgegraven nederzetting in Wijk bij Duurstede. Het is als indertijd met Nijmegen: "dat hoeven we toch zeker niet meer te bewijzen? " zoals Hugenholtz beweerde.
Wat zijn de argumenten om deze naam te blijven verbinden met de opgravingen te Wijk bij Duurstede, terwijl in elke bron argumenten te vinden zijn die dit tegenspreken?
Zijn de "circumstancial evidence" van de ROB. de enige bewijzen? (de "évidence circonstancielles" in de authentiek streek overtreffen die van Wijk bij Duurstede vele malen!) En er waren echt geen twee Dorestadums zoals Van Es ooit beweerde, toen hij geen verklaring kon vinden voor kenmerken (Merovingisch bestaan - Madelinus munt - . Dorestad was uniek. Daar was er maar één van.
Uit de schriftelijke bronnen zijn geen gegevens af te leiden, dat de mythe van Dorestad enige juistheid zou bevatten. De verkeerd toegepaste oorkonde uit 777 is er één is uit een hele serie. Slechts deze ene wordt op Nederland toegepast, de rest waarin het over hetzelfde gaat (schenkingen aan de St.Martinuskerk te Trajectum) wordt verzwegen. (Vergelijk de vondst van het bisschoppelijk Paleis in Utrecht en burcht van Frederik Barbarossa in Nijmegen +gedenksteen Frederik Barbarossa: beide rechtstreeks op Romeinse fundamenten!).
Dorestad kan niet los gezien worden van het Karolingisch Noviomagus, van de Batua, het Trajectum van St.Willibrord, Frisia, maar ook niet van de voorgeschiedenis van de Romeinen, Saksen en Franken.
De Vikingen. Eindelijk is het hoge woord eruit. Er zijn in Wijk bij Duurstede geen sporen gevonden van de plunderingen door de Noormannen. Plots maakt men van de Vikingen een karikatuur (AD. 10 mrt. 09) à la "Wickie de Viking" door hun plundertochten te bagatelliseren en van hen een vreedzaam volkje te maken, wat in tegenspraak is met alle schriftelijke bronnen. Alleen omdat er in Wijk bij Duurstede (en overigens nergens in Nederland of Duitsland) nooit iets van gebleken is?
Zou het niet gewoon kunnen zijn dat er in Nederland nooit iets van is teruggevonden omdat de Noormannen hier nooit geweest zijn?
Volgens de Nederlandse geschiedenis is Dorestad in 863 definitief verwoest en ten onder gegaan en verlaten. Hoe verklaart men dan dat Dorestad na 863 nog steeds in de klassieke bronnen genoemd blijft worden, zelfs tot in 974 en dat terwijl laag Nederland en dus ook Wijk bij Duurstede in de 7e en 8e eeuw meters onder water lag? (volgens gezaghebbende geologen Van Veen en Zagwijn, wat ook W.A. vVan Es erkent (in Hoofdstuk 5 van "Romeinen, Friezen en Franken in het hart van Nederland") als hij schrijft dat er 'in de tijd van St.Willibrord geen bewoning was in Utrecht en omstreken')!
Ook de ligging van de Brittenburg en de vondst van Romeins onder een dikke laag zeeklei bevestigen de transgressies. Zie ook bevindingen archeologie in Utrecht, Tiel en Nijmegen.
Zou het dus niet gewoon zo zijn dat de opgegraven nederzetting in Wijk bij Duurstede het 10e eeuwse Munna is geweest?
Welke andere gegevens hebben we daarnaast nog? Kroniek van Kamerijk (Merwido-nederzetting van vissers en jagers), Alpertus Mettensis (roversnest Munna op bevel van bisschop van Utrecht begin 11" eeuw vernietigd, bewoners verdreven), Melis Stoke (wat was de plaats Zuuthardeshage?).
Als men geschiedenis heeft gestudeerd, weet men toch hoe de traditionele geschiedenis tot stand is gekomen en waarop deze is gebaseerd? Dan kan toch slechts de enige conclusie zijn dat daar toch niet veel van klopt?
Met de Broche (fibula) van Wijk bij Duurstede meent men te kunnen bewijzen, wat diezelfde broche juist ontkent.
Het unieke, het eenmalige van deze broche weerlegt alle argumenten die men zo graag gebruikt om in de opgegraven nederzetting te Wijk bij Duurstede de rijkdom, de Christelijke signatuur en de handsstad te willen bewijzen. Ook het traditionele verhaal van de plunderingen door de Noormannen, staat haaks op de vondst van deze onvolledige en beschadigde broche die in een put gevonden is. Waarschijnlijk gewoon weggegooid door de eigenaar (de hem gestolen had en niet betrapt wilde worden?).