Terug naar de beginpagina. Naar het overzicht in het kort.

Op het spoor van Romeinen en Bataven.




Op de achterzijde van dit boek wordt het helemaal erg bont voorgesteld.



Het is onbegrijpelijk dat een instituut als Teleac dit durft op te schrijven. Klik op de afbeelding voor een vergroting!

"Wie goed kijkt...." vindt helemaal niets terug van Romeins Nederland. Alleen zaken die in de laatste 50 jaar zijn opgericht op Archeon-achtige wijze.
In dit boek van Michiel Hegener, behorend bij een Teleac cursus, lezen we het traditionele verhaal over de aanwezigheid van de Romeinen in ons land. Dat die weinig voorstelde en allerminst van internationale allure was (volgens W.A. van Es) lees je nergens.
Er wordt weer uitgegaan van de grondfout dat de Romeinse Renus de Rijn was en dat de Patavia op de Peutingerkaart de Betuwe was. Het zit er goed ingeprent sinds de schoolboekjes het zo verkondigden. Zie bij Renus. Het is dan ook geen historisch wetenschappelijk verantwoorde lectuur, maar het geeft wel de basis aan van alle misverstanden en mythen.
Ook de aanwezigheid van de Bataven in het rivierengebied past in deze tradities. Maar bewezen met feiten is dit nog steeds niet. Zie bij de Bataven.

Er wordt ook in dit boek weer veel beweerd, maar weinig met feiten onderbouwd. Het begint al met de eerste alinea: "Laten we het verhaal van dit boek eens in één alinea samenvatten: omstreeks 51 v.Chr. werd ons land bezet door Romeinse legers onder Julius Caesar; Nederland tot de Rijn was vanaf dat jaar Romeins, al ontbrak een grote bezettingsmacht. De Romeinen kwamen zeker niet als vrienden, ze wilden het land en een deel van wat het opbracht gewoon hebben. Wie niet meewerkte of tegenstand bood kon rekenen op geweld. Omstreeks 50 werd langs de Rijn een reeks grensposten gebouwd, de Limes. Begin 69 kwam de plaatselijke bevolking in opstand, maar de Romeinen waren eind 70 weer helemaal de baas. Het eind van de eerste eeuw was het begin van een periode van rust en voorspoed. De Romeinen hadden zich enigszins aangepast aan de gewoonten en het land, en de plaatselijke bevolking had zich minstens zozeer geassimileerd aan de Romeinse cultuur, rechtspraak, techniek, religie en taal. De scherpe kantjes van de bezetting hadden plaatsgemaakt voor een mengelmoes van culturen, ook al omdat het personeel van de Romeinse legioenen uit het hele Romeinse Rijk kwam. Die relatief gunstige periode hield ongeveer drie eeuwen aan, al waren er een paar stevige dips. Rond 350 begon het Romeinse Rijk te desintegreren en een eeuw later was het helemaal afgelopen. Pas onder de Frankische koning Karel de Grote, rond 800, keerden rust en orde grotendeels terug".

Nu weet ik niet wie deze tekst zo heeft opgesteld, maar het gemis aan historische kennis is wel duidelijk. Het is ook onvoorstelbaar dat de Nederlandse bevolking met zo'n 'cursus'(?) wordt opgescheept. Het ergste is nog dat de cursisten deze mengelmoes aan onjuistheden nog gaan geloven en voor waar gaan aannemen. Ze moeten wel, anders haal je je certificaat niet. Als je dit leest ga je toch ernstig twijfelen aan de historische kennis van de samenstellers van deze Teleac-cursus. Dat zijn volgens opgave in de literatuurlijst het bekende rijtje traditionalisten zoals H.v.Enckevoort, J.Thijssen en J.K.Haalebos. Nu wordt ook W.A. van Es genoemd met zijn boek "Romeinen, Friezen en Franken. In het hart van Nederland' (1994), maar men had beter zijn boek over 'De Romeinen in Nederland' erop kunnen naslaan. Daarin heeft W.A.van Es (zie daar) toch een heel ander en meer genuanceerd verhaal en spreekt toch meerdere keren zijn twijfel uit.

Naast de traditionele opvattingen komen we in dit boek ook enkele storende fouten en misvattingen tegen, die zelfs de traditionalisten niet hanteren. Enkele voorbeelden ter verduidelijking zijn:
  • als eerste hebben we hierboven al het verhaal over de aanwezigheid van Julius Caesar genoemd. Caesar is nooit boven de taalgrens geweest, maar heeft wel enkele keren genocide gepleegd en hele volksstammen uitgemoord. Zie bij Julius Caesar.
  • en dat onder Karel de Grote de rust terugkeerde is een complete farce. Zijn veroveringen en vervolgingen van hele volksstammen was net zo erg als bij de Romeinen of Vikingen. Zijn genocide op de Saksen moet toch wel bekend zijn. Zie bij Saksen.
  • Naast de Peutingerkaart (zie daar) gaat Hegener ook de fout in met zijn opvatting over Germania. Dat was niet Duitsland, maar het gebied ten noorden van Gallia Belgica. Zie bij Germania.

  • Hegener noemt vervolgens dat de bevolking in Nederland rond het jaar nul op 400.000 mensen wordt geschat (p.13-14). Daarvan behoorden 1000 tot 4000 tot de stam van de Bataven. Hoe komt hij aan die aantallen? Jammer dat Hegener geen bron geeft. Opgemerkt kan worden dat pas sinds 1811 een meer betrouwbare burgerlijke stand bestaat. Alles vóór die tijd kan slecht gebasserd zijn op schattingen en die geven een ander beeld. Als voorbeeld kunnen we die uit 1400 geven: toen bestond de plattelandsbevolking uit zo'n 300.000 inwoners. In de steden woonden nog een kleine 300.000 mensen: bij elkaar minder dan 600.000 inwoners in Nederland. (Bron: https://www.rug.nl/staff/r.f.j.paping, met de opmerking dat vanaf ca.1400 enigszins verantwoorde schattingen van bevolkingsomvang van Nederland mogelijk zijn).
    Bovendien waren de Bataven in staat om meerdere cohortes militairen van 500 tot wel 1000 man te leveren voor het Romeinse leger en wel al in de tijd van Julius Caesar (50 v.Chr.). Numeriek stelde dat weinig voor, schrijft hij nog over de Bataven. Dat kan dus nooit met een bevolking van 4000 mensen, dat is inclusief vrouwen, kinderen en bejaarden. Maar kwamen de volwassen mannen vanuit de Betuwe om vrijwillige dienst nemen in het Romeinse leger?


  • We noemen nog een aantal opvallende zaken uit dit boek. Deze voorbeelden zijn met veel andere aan te vullen, waarbij het opvalt dat toch afgeweken wordt van de tradities of de opvattingen van andere historici.
  • Het gebruik van de naam Limes voor de aanwezigheid van de Romeinen langs de Rijn is een onjuiste toepassing. Het woord Limes werd pas gebruikt in de 4e eeuw, toen de Romeinen al uit Nederland vertrokken waren. Zie bij Limes.
  • Dat Corbulo in 47 n.Vhr. troepen achterlaat in Friesland (p.12) is een onbewezen aanname. Daar is archeologisch ook geen enkel bewijs voor gevonden.
  • Dat er bij Nijmegen al in 16 v.Chr. een militair kamp gelegen zou hebben (p.32) is een onbewezen aanname. Lees meer over Nijmegen en de tijd van Augustus.
  • Het Eiland van de Bataven was stellig de Betuwe dat mogelijk een verbastering is van Batavia. Hoe kom je erop? Zie bij Bataven.
  • Ook noemt Hegener dat Bataven en Betuwe een rechtstreeks verband hebben en dat de Romeinen spraken van Batavieren (p.59). In Passewaaij bij Tiel zou een complete Bataafse nederzetting zijn opgegraven. Zie bij Tiel/Passewaaij. We citeren "niet zo afwijkend" en "daarvan is niks te zien" (p.59).
  • Dat de Drususgracht tussen Rijn en IJssel lag (p.39) is een mythe. Zie bij Gelderse IJssel.
  • De plaatsing van de Varusslag in Kalkriese wordt (terecht) voorzien van een vraagteken (p.39). Zie bij Varusslag.
  • Het is opvallend dat Hegener geen Romeins kamp plaatst op het terrein van het Valkhof (afb. op p.44).
  • Het is ook opvallend dat Hegener geen enkele plaats aan de zuidelijke weg door Nederland noemt (afb.p.42). Toch noemt hij in de tekst Forum Hadriani, waar op de Peutingerkaart Foro Adriani staat.
  • Nijmegen is een verbastering (?) van Noviomagus. Oppidum Batavorum lag pal aan de Waal en niet op het Kops Plateau (?) (p.46)
  • Keizer Trajanus gaf in 104 marktrechten aan de nieuwe stad Ulpia Noviomagus (p.46), kan van enkele vraagtekens worden voorzien. Zie bij Nijmegen Stadsrecht.
  • Over de Bataafse opstand komen weer enkele mythen ter sprake. Van een veldslag bij Nijmegen is nooit iets gebleken, net zo min als bij Xanten. Dat deze opstand voor het Nederlands Nationaal bewustzijn in de 16e eeuw en de Franse tijd van betekenis was (p.63) zijn wel juiste opmerkingen, maar geven feilloos aan wanneer deze mythen ontstaan zijn. Juist in de 16e eeuw ontstonden de mythen rondom de Bataven en in de Franse tijd werd Nederland de Bataafse Republiek. Zie bij de Bataafse Mythe.





    Lees het boek "De Ware Kijk Op" voor al deze en andere teksten en oordeel zelf!

  • Terug naar de beginpagina. Naar het overzicht in het kort.