| Terug naar de beginpagina. | Naar het overzicht in het kort. |
|
De fabels van Dokkum. Het is onbegrijpelijk dat historici nog steeds blijven vasthouden aan de fabels van Dokkum. Sinds 1954 weet men immers dat het verhaal van de moord op Bonifatius niet in Dokkum (in het verleden ook geschreven als Dockum) gebeurd kan zijn. Was het "te" Dockum, "bij" Dockum of, misschien, nog ergens anders in Friesland? Het was "te" Dockum, zegt drs. Halbertsma. Maar Dockum was toen nog geen stad, zodat het in 1954 te Dockum gevierde feest "Dockurn 1200 jaar stad" slechts een fictie is geweest. Er zijn in Nederland de laatste tijd echter meer historische stadsfeesten gevierd, die in strijd waren met de historie. (Het laatste is een heel juiste opmerking van Halbertsma.) Daarmee verliest de bewering dat Bonifacius "bij" Dockum, of mogelijk nog ergens anders in Friesland vermoord 'zou zijn, alle grond. Ook de vraag wie de moordenaars van Bonifacius zijn geweest beantwoordt drs. Halbertsma. Zijn antwoord houdt een blaamzuivering in voor de bewoners van het nabij Dockum gelegen Murmerwoude, Fries: Moarmwâld, waarin de volksetymologie "moordenaarswoude" zag. Maar deze veronderstelling van Halbertsm, want meer is het niet, is een fabel, immers er bestond in de tijd van Bonifatius nog geen dorp Murmerwoude. Ook het aanwijzen van de juiste plek van de Bonifaciusbron heeft vele onderzoekers beziggehouden. Dezen zochten haar buiten de stad, aan de zuidzijde van het Dockumerdiep, anderen daarentegen meenden haar te zijn gelegen binnen de muren van het voormalige klooster. Niemand minder dan nu wijlen professor Titus Brandsma, voelde het meest voor de eerste mogelijkheid, doch de opgravingen van 1954 hebben de hooggeleerde heren in het ongelijk gesteld. Ook van de zogenaamde kleren van Bonifatius die men in Utrecht bewaarde is vastgesteld dat ze niets met Bonifatius te maken hebben. Ze dateren uit de 12de eeuw. Info uit "Ons eigen land", maandblad voor toerisme 1960. Lees meer over Bonifatius. |
 Ondanks dat er geen bewijzen voor zijn, houdt men die moord op Bonifatius toch graag in de buurt van Dokkum. De reden? Zie hieronder!  Schuldgevoel? Welnee, ze zijn er nog trots op ook. Zullen wel de niet-katholieken zijn.  Maar in Dokkum schuiven ze die schuld graag op anderen, zoals de Hollanders, of als het even kan op de Groningers.   In Museum 'Admiraliteitshuis' wordt een voor de onbevangen bezoeker een indrukwekkend verhaal over St.Bonifatius en zijn moord geschetst. Je zou er bijna in gaan geloven dat dit de werkelijkheid geweest is. Veel details komen dan wel overeen met de teksten, alleen de locatie is geheel onjuist. Het was niet Dokkum waar Bonifatius vermoord werd, maar Dockynchirica. Dat klinkt wel als Dokkum, maar het was toch echt Duinkerke, waarhij het 'chirica'=kerk overtuigend genoeg zou moeten zijn. Overigens is Bonifatius niet IN Dochynchirica vermoord, maar ergens in de pagus met die naam. De preciese plek is dus niet bekend. Steeds heeft men in Dokkum met opgravingen proberen aan te tonen dat de oudste bewoning wel degelijk uit de 8e eeuw stamt. In het Museum zijn zelfs enkele voorwerpen (een muntje en een benen staafje) te zien die gedateerd zijn in die tijd. Zonder vergelijkbaren objecten is zo'n datering uiteraard 'whisfull thinking'. Met veel archeologisch objecten, zoals scherven van aardewerken potten die in heel Europa gevonden worden, bewijs je niets over een eventueel verblijf van Bonifatius ter plaatse. In het plaatselijke gidsje uit Dokkum leest men "Dokkum is een van de oudste nederzettingen van ons land. In de middeleeuwen meende men zeker te weten dat er in het jaar 248 n.C. een kasteel stond op de plek waar Dokkum zich nu bevindt maar aangezien middeleeuwse kroniekschrijvers over sensationele duimen beschikten waar ze prachtige verhalen uit zogen is dit allerminst zeker". Het is tekenend en veelzeggend hoe men met de geschiedenis van Dokkum is omgegaan. Volgens dit gidsje zou de nederzetting waar Bonifatius stierf later bekend worden als Dokkum. Daarmee geeft men impliciet aan dat Dokkum in 754 nog niet bestond. Opvallend in dit gidsje is dat men na het verhaal van Bonifatius verder gaat in de 13e eeuw. En dat laatste is juist. Er bestaat dus een hiaat tussen de 8e en 13e eeuw. men noemt nog wel een nooit bestaand klooster, maar de stad ontwikkelde zich pas in de 13e eeuw tot een handelsnederzetting, die helaas met de verzanding van de toegang tot de zee al weer spoedig verdween. Dat is de juiste geschiedenis van Dokkum, waardoor het altijd een onbetekenend dorpje is geweest. Slechts bekend als keerpunt van de Elfstedentocht en natuurlijk de fabel van de moord op Bonifatius. Een moord die wel heeft plaatsgevonden, maar niet in Friesland maar in het oude Fresia (zie daar) in Frans-Vlaanderen. Momenteel heeft de commercie een flinke greep op de Bonifatius-mythe met Bonifatius-likeur, Bonifatius-bier, Bonifatius-koeken en zelfs Bonifatius-pepermuntjes, die welkome inkomsten opbrengen voor de plaatselijke middenstand. De commencie viert hoogtij bij deze laffe moordpartij. Naast een Bonifatius Mavo en College, een Bonifatius Route worden er jaarlijks diverse activiteiten en 'feesten' rondom deze heilige georganiseerd. Er bestaat een Bonifatius festival, een Bonifatiusloop en er is zelfs een Bonifatius Musical gehouden. Het is een en al Bonifatius wat in Dokkum de klok slaat. Men zal de fabel van Dokkum dan ook niet snel uit handen geven, ook als bestaan er meerdere kritische opvattingen.  In 1954 vonden op de markt in Dokkum opgravingen plaats die een bewijs vormden dat de terp waarop Dokkum ontstond, in één keer werd opgeworpen. De terp is ruim 6,5m hoog. Overblijfselen of grondverkleuringen van het eerste houten kerkje dat er volgens de mythe gestaan moet hebben, werd echter niet gevonden, evenmin als bij de opgravingen in 1986. Die kerk zal in Dokkum ook nooit gevonden worden, want daar is Bonifatius of welke prediker dan ook nooit geweest.  De opgravingen hebben de hooggeleerde heren historici die anders beweerden in het ongelijk gesteld. Ook de zogenaamde 'bron van Bonifatius' is niet ontstaan bij het opwerpen van de terp door de Friezen 'ter plaatse waar eens het kostbare bloed van de martelaren werd vergoten'. Dat erkende zelfs Halbertsma, die Dokkum maar niet wil loslaten als moordplaats van Bonifatius. De in Dokkum bewaarde 'kleren van Bonifatius' blijken uit de 12e eeuw te stammen en zijn afkomstig uit Palermo en Byzantium. Interessant om te weten is dat Boekhandel Bergsma in Dokkum -die helaas niet meer bestaat- in 1982 het boek "Holle Boomstammen" zelfs in voorraad had (weten we van een lezer en inwoner uit die buurt). Dat men in Dokkum geen weet heeft van Albert Delahaye is dus onjuist.  Afbeelding van het putje van Dokkum dat uit de 14e eeuw stamt. Dat is zes eeuwen ná Bonifatius. 
|
"Door de moord op Bonifatius in 754 kreeg Dokkum een plaats in de wereldgeschiedenis" aldus het Archeologie Magazine nr.1 van 2018.
In Dokkum is men blijkbaar nog trots op deze weerzinwekkende gebeurtenis en verkoopt het als een toeristische atractie. In de eerste en oudste vermelding van de moord op Bonifatius wordt nergens Dokkum genoemd, maar wordt 'in pagus Dockynchirica' genoemd als streek waar deze moord plaats vond. (Bron: Vita S.Willebaldo, AS, nov. Ill, p. 842). Dat men in Dokkum blijft vasthouden dat de moord in het stadje zou hebben plaats gevonden is de eerste onjuistheid. Maar er zijn meer onjuistheden die men in Dokkum hanteert, zoals van dat brood dat in een steen veranderderde en van die zogenaamde waterput, die uit de 14e eeuw stamt. 
In 1984 stonden de kranten vol met berichten over het putje van Bonifatius dat te Dokkum gevonden zou zijn. Heel wat historici kwamen aan het woord in de media met aanzwellende verhalen. Tevens kreeg Albert Delahaye een sneer na, immers hij had dus volledig ongelijk door de vondst van dit putje. De mededelingen van archeologen G.Elzinga, D.Visser en J.K.Boschker werden als zoete koek geslikt. Lees hier het volledige artikel. Maar wat bleek spoedig daarna na wat meer gedegen onderzoek? Dat er van een putje van Bonifatius geen enkele sprake was, maar dat het put uit de veertiende eeuw betrof. Dat is 6 eeuwen na dato! Lees meer over de wijwaterput in Dokkum in het kader hieronder.Het valt echter meteen op dat vanouds de patroonheilige Bonifatius in Friesland ontbreekt. Oudere kerken zijn vaak naar St.Maarten vernoemd, maar nooit naar St.Bonifatius. Pas eind 19e eeuw kregen in Friesland twee kerken het patronaat van Bonifatius: in Dokkum in 1872 en in Leeuwarden in 1884. De Bonifatius-traditie begon in Dokkum pas in 1853 toen de plaatselijke pastoor de brouwersbron aanwees als zijnde die van Bonifatius. Pas in 1962 verscheen er een metershoog beeld van Bonifatius ter plaatse. Dit beeld moest de bevestiging bieden aan de Bonifatius-traditie. Het kwam er door de publicaties van Albert Delahaye die de authenticiteit van de Bonifatius-mythe in Dokkum ter discussie had gesteld.  Zie ook de geschiedenis van Bonifatius. Dokkum kennen we vooral als het keerpunt van de Elfstedentocht. Hopelijk wordt het ook een keerpunt in de ware kijk op de geschiedenis van de Nederlanden in het eerste millennium. Het verhaal van de moord wordt steeds anders verteld. Daarmee wordt de mythe al aangegeven.
Uit de berichten hierboven blijkt al hoe onwaarschijnlijk de oudste geschiedenis van Dokkum is. Eerst was er een nederzetting en een kerkje, vervolgens die moord, waarna Dokkum een pelgrimsoord werd en toen pas ontstond. Maar Dokkum werd pas een pelgrimsoord na 1853! Er was dus al een kerkje voordat Bonifatius er kwam bekeren. Wie kwam hij dan bekeren en waarom, als er al een kerkje was? In Dokkum weet men maar al te goed dat die hele geschiedenis over het oude houten kerkje een vrome legende is. Zie de eigen mededeling hiernaast, zoals in het Museum in Dokkum vermeld wordt. Toch blijft men tegen beter weten in aan die vrome legende vasthouden. De inkomsten van de toeristen zijn uiteraard zeer welkom. De weerzinwekkende moord op Bonifatius en zijn ruim 50 gezellen en de met de bedevaarten samenhangende commerciële gebruik van de moord zal men ik Dokkum niet snel opgeven, ook al is overduidelijk aangetoond dat het een volslagen mythe is. In het jubileumjaar 2004 met enige tienduizenden bedevaartgangers, wilden zelfs de verstokte calvinisten in allerlei raden en winkeliersverenigingen in Dokkum, de Bonifatius-mythe als handelsmerk niet kwijt. Alleen is het jammer voor hen, dat de Dokkumer 'beerenburg' die naam Bonifatius niet meer kan voeren, want het beste slokje uit het overigens katholieke Haselüne (Emsland) draagt immers al de naam Bonifatius-Kern. Echter: Dokkum en omgeving is archeologisch leeg in de 8e eeuw, ook al beweren de toerische folders van niet. Als er een plaats gelegen heeft met een naam die in de geschreven bronnen voorkomt, dan moet er toch minstens een nederzetting geweest zijn, stellen enkele historici. Van historici en archeologen 'moet' altijd van alles. Maar niets daarvan, ondanks het 'moeten' blijkt uit archeologische rapporten dat Dokkum en omgeving archeologisch leeg is. 
Sterker en korter gezegd: Dokkum bestond niet eens in de 8e eeuw, laat staan dat er al een kerkje stond voordat Bonifatius er zou zijn geweest.Uit de Encyclopedie van Friesland (1951) valt af te leiden dat - afgezien van de Bonifatius-mythe - de Dokkumer historie begint met de vestiging van een kapittel. Dat werd omstreeks 1170 vanuit het klooster Mariëngaard te Hallum omgezet in een vrouwenabdij van Norbertijnen. Deze abdij werd voor het eerst genoemd in 1332 onder de naam Sionsberg en is opgeheven in 1580. Dokkum verschijnt pas in de 12de eeuw voor het eerste in de schriftelijke bronnen. Ook omstreeks 1170, wordt vanuit Mariëngaard nog een ander vrouwenklooster gesticht met de naam Bethlehem, nu Bartlehiem geheten aan de bovenloop van de Ee naar Leeuwarden. Leeuwarden zelf begon op oeverwallen aan de benedenloop van de Ee.Er bestaat dus zowiezo al een gat van meer dan 400 jaar in de geschiedenis van Dokkum. Uit het Archeologisch onderzoek aan de Koningstraat te Dokkum (J. Dijkstra, ADC Rapport nr.204) blijkt dat de oudste ophogingslagen dateren uit de eerste helft van de 13e eeuw, of mogelijk nog uit het eind van de 12e eeuw. Dat is zo'n 5 eeuwen ná Bonifatius! (De Koningstraat ligt in het centrum van Dokkum, net achter de St.Bonifatiuskerk die uit 1878 stamt. Een reliekschrijn waarin een gedeelte van de schedel van de H. Bonifatius wordt bewaard, moet herinneran aan de moord op de heilige.) Sinds archeoloog dr.A.E. van Giffen in 1910 heeft aangetoond dat de terp waarop Dokkum is ontstaan van vóór de 8e eeuw stamt, mist de bewering dat Bonifatius bij Dokkum of mogelijk nog ergens anders in Friesland vermoord zou zijn, alle grond. Dat erkende ook Halbertsma in 1960. Men weet dus al sinds 1910 en Halbertsma weet het sinds 1960, dat de moord op Bonifatius in Dokkum een fabel is. Het is dan onbegrijpelijk dat Halbertsma daarna toch blijft geloven, neen, met geloof heeft dat niets te maken, dat Halbertsma de fabel van Dokkum stug blijft volhouden. Daarmee wordt slechts aangetoond hoe goedgelovig Halbertsma is en hoe weerbarstig volksgeloof is. Toen in 1962 in Dokkum een standbeeld van Bonifatius werd opgericht (onthult door de protestantse prinses Beatrix en niet door de bisschop van Utrecht of Groningen (sic!) kreeg het volksgeloof weer een flinke impuls. Dit beeld kwam er (net als dat van Karel de Grote in Nijmegen) nadat Albert Delahaye zijn gefundeerder twijfel had geuit over de authenticiteit van de Bonifatius-mythe in Dokkum. De historici gingen mee in de opleving van volksgeloof en vermeden vervolgens elke discussie over de mythe. Het beeld is komisch en past in het grote raamwerk van nationale mythen en illusies. Er staan meerdere van dergelijke mythische beelden in Nederland die geplaatst zijn om een fabel in stand te kunnen houden, zoals de ruiterstandbeelden van Karel de Grote in Nijmegen en dat van St.Willibrord in Utrecht. Dokkum is pas sinds 2013 (!) partnerstad van Fulda. Waarom niet eerder? Er heeft dus niet altijd een sterke band tussen beide steden bestaan. De Bonifatiuskerk in Dokkum (zie foto hieronder), gebouwd in 1871, werd, hoewel niet voltooid in 1872 ingewijd. De toren stamt uit 1878. 
De visie van Albert Delahaye.Er is geen enkel bewijs, nog tekstueel nog archeologisch, dat Dokkum het Dockynchirica was, waar Bonifatius de marteldood vond. Alles wijst erop dat Dokkum in de 8e eeuw nog niet eens bestond. Het hele verhaal van St.Bonifatius en zijn marteldood in Dokkum komt vóór de 13e eeuw nergens voor in de Nederlandse en Duitse geschriften. Het klooster van Fulda is zeker niet door Bonifatius gesticht, maar pas lang ná zijn tijd in 12e eeuw. Van de Annalen van Fulda is aangetoond dat het vervalsingen zijn uit 12e eeuw, opgesteld ten faveure van het Christendom. De oudste tekst die de moord op Bonifatius vermeldt is uit de Vita van Willebald. Daarin staat niet dat Bonifatius en zijn metgezellen in Dockynchirica vermoord is, maar in de pagus met die naam aan de rivier de Bordne of Burdina. Het plaatsen van de moord in Dokkum is al een eerste miskleun. Bovendien ligt Dokkum niet aan de Boorne, wat men er in Nederland van maakt: de tweede miskleun. Dat Bonifatius door Fresones is vermoord is een zekerheid, maar die kwamen niet uit Groningen wat men er in Dokkum van maakt om de schuld toch maar van zich af te schuiven: een derde miskleun. Uit alle contemporaire bronnen blijkt dat Bonifatius nauwe banden onderhield met het Frankische vorstenhuis en al zijn handelingen ook dáár geplaatst moeten worden: in Frankrijk. Zijn aanwezigheid in Duitsland en het noorden van Nederland is één grote mythe, gebaseerd op het misverstaan van de deplacements historiques. Het Austrasië waar Bonifatius aartsbisschop was lag in Francia. En dat is het noorden van het tegenwoordige Frankrijk. Delen van Duitsland hoorden daar niet bij, ook al beelden alle historische atlassen dat zo af. Bonifatius werd ook niet vermoord vanwege het geloof, wat de Kerk er zo graag van maakt, maar omdat hij door de Fresones werd gezien als vertegenwoordiger van hun aartsvijand de Franken, wat Bonifatius gezien zijn werkzaamheden ook inderdaad was. Het opgravingsverslag van Dokkum laat er, ondanks wat dr.H.Halbertsma beweert, geen enkel misverstand over bestaan: er is niets gevonden uit de 8e eeuw. Zie de feiten hieronder! Of dit feit, en de twijfels van anderen over de ware geschiedenis van Dokkum nog veel invloed zal hebben op het met de bedevaarten samenhangende commerciële gebruik van de moord op de bisschop valt te betwijfelen. In het jubileumjaar 2004 met enige tienduizenden bedevaartgangers, willen zelfs de verstokte calvinisten in allerlei raden en winkeliersverenigingen in Dokkum de Bonifatius-mythe als handelsmerk niet kwijt. Alleen is het jammer voor hen, dat de Dokkumer 'beerenburg' die naam Bonifatius niet mag voeren, want het beste slokje uit het overigens katholieke Haselüne (Emsland) draagt immers al de naam Bonifatius-Kern. Albert Delahaye heeft enige tijd de illusie gehad, dat de Friezen hem dankbaar zouden zijn dat hij hen na 12 eeuwen eindelijk vrij pleit van die barbaarse en heiligschennende moord. Het schijnt niet in goede aarde te vallen. Sommigen van hen zijn er zelfs trots op "omdat Dokkum er tenslotte zijn bekendheid aan te danken heeft", wat toch een bedenkelijk argument is. Een tikkeltje schaamteloos ook, omdat een schandelijk misdrijf min of meer goedgepraat wordt terwille van het toerisme en de commercie. In Dokkum zelf wordt al ingezien, dat de stad "kapitalen" aan de devotie tot St.Bonifatius heeft verdiend, wat een rare zaak is, als een overwegend hervormde gemeenschap (ruim 70%) schatten verdient aan een moord op een "roomse" heilige. Wanneer een commerciële nevenbedoeling een rol gaat spelen, moeten de historici hun waakzaamheid tot de hoogste graad van paraatheid opvoeren. Dan kan men er vrijwel zeker van zijn dat er met de historie gesjoemeld wordt. Maar de huidige Friezen van Nederland hebben de moord niet bedreven. In Friesland wordt dan wel steeds beweerd dat het de Friezen uit Noord-Holland of dat het de Groningers waren. Zo schuif je de schuld dus af en krijg je vanzelf een schoon geweten. Maar het waren wel hun voorouders, de Fresones uit Frans-Vlaanderen, die deze heiligschennende moorden (ja, meervoud: er vielen zeker 50 slachtoffers) pleegden. Dat de Fresones de voorouders waren van de huidige Friezen kan vastgesteld worden aan de hand van de Friese taal (die uit het Diets stamt: zie daar) en de vele plaatsnamen die zowel in Friesland als in Frans-Vlaanderen liggen. 
De Fresones uit het noorden van Frankrijk pleegden deze euvele daad en wel op de oever van de Bourre, zoals het in de betreffende tekst staat. De Bourre ligt in de omgeving van Hazebroek, waarvan zelfs Halbertma erkend, dat die in de buurt van Dokkum niet te vinden is en onbekend is waar dan wel. De enkeling die er de Boorn van wil maken moet toch eens een atlas aanschaffen. Onze Friezen mogen hun handen in onschuld wassen; verwacht mag worden dat zij een Beerenburg nemen op deze vrijspraak. Het deel van hen, dat zich ervoor schaamde, kan opgelucht adem halen. Het andere deel, dat er prat op gaat, moet aan het verstand gebracht worden dat het claimen van een niet gepleegd misdrijf een zware belediging is voor de hele bevolkingsgroep, tevens een zwaar vergrijp in historisch en kerkelijk opzicht. Men zou zelfs voor meineed vervolgd kunnen worden, ware het niet dat deze moord reeds lang verjaard is. Het numismatische aspect bij opgravingen in Friesland. In het Katholiek Nieuwsblad van 13 augustus 1985 houdt H.A.M.Andela uit Sneek een dissertatie over de vermeende aanwezigheid van St.Bonifatius in Dokkum. In dat artikel haalt hij enkel teksten aan waarmee hij meent te kunnen bewijzen dat Bonifatius in 754 stellig al in Dokkum zou hebben verbleven. Hij noemt teksten uit 1170, uit 1191, uit 1240, uit 1254 en uit 1558. Dat je met teksten die zich meer dan vijf eeuwen later voordoen niets bewijst over iets wat zich vijf eeuwen daarvoor zou hebben voorgedaan, begrijpt Andela niet. Daarop antwoordde Delahaye hij dat hij 'best begreep dat het Katholiek Nieuwsblad achter de mening van Andela stond', al was het maar om vooral het 'Katholieke' van de hele zaak te benadrukken. Maar met zogenaamde 'bewijzen' uit (ver-)oude(-rde) literatuur kun je niets bewijzen. In hoeverre je het als Katholiek Nieuwsblad moet opnemen voor de moordpartij, waar dan ook gepleegd, blijft een interessante vraag. Gaat het Katholiek Nieuwsblad prat op deze moord? Feitelijk is Dokkum en Bonifatius slechts een te verwaarlozen bijrolletje in het grote geheel van 'Vraagstukken in de Historische Geografie'. Het wordt toch tijd dat historici hun werk eens gaan doen en dat niet overlaten aan de plaatselijke VVV's. Het zou ook prettig zijn als lezers van de boeken van Albert Delahaye dat eens zorgvuldig gaan doen en niet voorbarige conclusies trekken, zoals V.d.Galiën (zie brief hier rechts) dat doet, die blijkbaar meer geloof hecht aan de mythe van zijn woonplaats dan aan de historische waarheid. Zie de discussie in het Katholiek Nieuwsblad van 6 aug.1985 tussen twee lezers in het kader hiernaast. Kijk bij Bonifatius, apostel van Duitsland? en bij de geschiedenis van Dokkum. 
Wat weten we nu feitelijk echt?Een oudste naam van Dokkum was niet Dockinga, maar Tockingen. De toponomy is wel duidelijk. Het Tock- heeft betrekking op -dijk- (wat ook de etymologie van Dok- is), het -inge heeft betrekking op het water en een zeekreek, zoals in andere plaatsen in laag-Nederland op -inge, zoals Vlissingen, Kruiningen, Groningen, Scheveningen enz. Rond 1050 heette Dokkum Doccuga. Op de vroegste stadszegel aan een oorkonde uit 1491 heet de plaats Doccum. De toponymishe verklaring van Dok-kum is een verbastering van Dok-heim, Dijk-heim: woonplaats (heim) op een verhoging, een dijk, waarvan een terp de voorloper was. Het is in elk geval duidelijk dat de naam pas ontstond nadat er dijken waren aangelegd, dus ná de 11e eeuw en dat er geen verband is met het chirica, met een kerk. Duinkerke is wat dat betreft een rechtstreekse afleiding van Dockin- (verhoging aan de zeekust, een duin) en chirica (kerk). De overeenkomst met het Dok- in de naam Dokkum heeft voor de begrijpelijke verwarring gezorgd, waardoor de geschiedenis verplaatst werd, nadat St.Willibrord naar Utrecht en Karel de Grote naar Nijmegen waren verplaatst. Duinkerke en Dokkum zijn namen die onafhankelijk van elkaar ontstaan zijn in hetzelfde (Friese) taalgebied. Het is wegens gebrek aan geschreven bronnen niet bekend hoe Dokkum zich vóór 1500 ontwikkeld heeft. Rond 1400 schijnt de 'stad' verdedigbaar geweest te zijn. Sporen van stadsmuren zijn echter nooit gevonden. Aldus een quote uit een archeologieverslag. Ook hier laten de bronnen en de archeologie de aangenomen geschiedenis in de steek. Vóór de 12e eeuw was St.Willibrord totaal onbekend in Nederland. En Bonifatius kwam pas in Dokkum terecht, nadat de mythe van St.Willibrord in Utrecht was ingevoerd. Melis Stoke, de eerste Hollandse schrijver die leefde en schreef tegen het einde van de 13e eeuw, vermeldt als eerste dat Bonifatius in Dockinghen werd vermoord door de Friezen. Dat is 5 eeuwen na dato. Door het misverstand dat het de Friezen uit Friesland betrof, kwam de mythe vanzelf in Dokkum terecht. Na 1874 tot 1882 herleefde de pelgimage naar Dokkum, tevoren was het nauwelijks bekend. In 1919 kreeg de devotie met de jaarlijkse (fiets-)bedevaarten en vanaf 1922 de voettochten pas verdere vorm. In 1924 werd de Bonifatiusstichting opgericht om Dokkum weer tot een echte bedevaartsplaats te maken. In 1925 kwam er een processiepark nabij de Bonifatius-fontein tot stand. In 1934 werd de kapel gebouwd in de stijl van de oudste kerkjes in Friesland.  In 1962 kon eindelijk ook het standbeeld van Bonifatius onthuld worden, wat gebeurde door de protestantse prinses Beatrix en niet door de aartsbisschop van Utrecht, wat toch verwacht had mogen worden als (vermeende) opvolger van Bonifatius. De eerste keer dat Dokkum in de geschiedenis genoemd wordt heeft men als stichtingsjaar gekozen. Dat was in 754 volgens de onjuiste opvatting. Daarna verdwijnt Dokkum uit de geschreven geschiedensi om er pas in de 13e eeuw weer in terug te keren. Over dit gat in de continuïteit wordt maar nooit gesproken, aangezien men de ongerijmdheid heus wel doorziet. In 2004 'vierde' men dan het 1250 jarig bestaan van Dokkum. Op geschiedvervalsing bouwt men feestjes, net als in Nijmegen. In het kader hiernaast een discussie in het Katholiek Nieuwsblad van 6 aug.1985 tussen twee lezers. In het Vita van St.Willebald, een Frankische prediker, wordt de marteldood van St.Bonifatius als eerste genoemd. Deze schrijver vermeldt niet dat Bonifatius IN Dockynchirica is vermoord, maar in de pagus Hostraga aan de rivier de Bordne. Halbertsma houdt in tegenspraak met de oudste teksten vast aan de opvatting dat St.Bonifatius IN Dokkum is vermoord. Hij begrijpt blijkbaar overduidelijk dat er in verre omgeving van Dokkum totaal niets te beleven was. Van bewoning in de verre omgeving was immers geen enkele sprake. Daar is archeoleugisch ook nooit enig spoor van gevonden. Wat er dan te bekeren viel, blijft een tot heden onbeantwoorde vraag. De rivier de Bordne waar Bonifatius zijn tenten opsloeg was de Bourre vlak bij Duinkerken. Dáár vond de moord plaats, die ook geen moord was met religieuze motieven, maar een politieke moord betrof. Bonifatius werd door de Fresones gezien als een vertegenwoordiger van hun aartsvijand de Franken. De Fresones waren ook niet de Nederlandse Friezen, maar die uit het oude Fresia, te weten Vlaanderen aan de kust van Het Kanaal. Zie verder bij de Fresones. |
Het opgravingsverslag van Dokkum.
De restauratie van de St.Maartenskerk.|
De wijwaterput van St.Bonifatius. In 1984 wordt via het A.N.P. den volke verkondigd, dat de R.O.B. te Dokkum op de mogelijke plek van een oud klooster een put heeft ontdekt, waaronder zich de wijwaterput van St. Bonifatius bevindt waarin hij de Friezen doopte. Na de onsterfelijke mop van Wijk bij Duurstede blijft de R.O.B. maar nieuwe tappen, ditmaal uit een put van de 14e eeuw. Werken er geen katholieken of kerkhistorici bij de R.O.B.? Elke historicus behoort toch te weten dat wijwaterputten in de Roomse Kerk een absurde onmogelijkheid zijn. In een levensverhaal van St.Bonifatius wordt gezegd dat op de plek waar hij werd vermoord, later als door een wonder, een bron ontsprong. Maar aangezien dit in een zeer late en met fantasterijen aangevulde levensbeschrijving uit de 13e eeuw staat, zes eeuwen na datum, heeft het geen enkele historische waarde, te meer niet omdat dit verhaaltje over allerlei heiligen wordt verteld. En dan komt het meest doorslaggevende, dat de bewering van de R.O.B. tot klinkklare onzin bestempelt. Paus Gregorius (731-741) had met nadruk verboden voor het dopen van heidenen tot christenen gebruik te maken van bronnen, juist omdat deze bij de heidenen in een geur van bijgeloof en heidense rituelen stonden en de paus absoluut wilde voorkomen dat de heidenen de indruk kregen alsof de Kerk ook in het sacrale van bronnen geloofde. St.Bonifatius was zeer Rome-getrouw, zozeer zelfs dat hij menigmaal in konflikt is geraakt met de Gallische (!) bisschopppen. Wrijf deze heilige dan niet aan dat hij de kerkelijke voorschriften heeft overtreden. Deze nieuwe mop roept enkel de verzuchting op: Hoe is het in 's hemels naam mogelijk, dat de R.O.B. de ene mythe na de andere blijft stapelen, teneinde de fabels te redden. En passant wordt het Nederlands publiek weer misleid met zogenaamd spektakulaire en 'deskundige' vondsten, die iedere doodgewone maar serieuze amateur-archeoloog wel uit zijn lijf zou laten te debiteren. Is dat nog wetenschap, of is 't roepen vanuit de diepte van een put? Nog een vraagje: Hoe weet de R.O.B. dat er wijwater onder de put zit? Iedere Roomse interesseert dit bijzonder. Is er soms al een wonder mee gebeurd? Voor de genezing van de ogen helpt dit wijwater in elk geval al niet, want de R.O.B. is nog altijd even blind. Er komt een monument, zeggen de kranten, voor deze wijwaterput. Dan is de volgende mop al op komst: flessen Dokkumer wijwater van St. Bonifatius! die voor een zacht prijsje te koop worden aangeboden. De commercie heeft weer gezegenvierd, al is het met Kerkelijke legenden en R.O.B.-leugens. Lees meer over Bonifatius. |
