Terug naar de beginpagina. | Naar het overzicht in het kort. |
Peutingerkaart betrouwbaar? In de historische wereld wordt de Peutingerkaart gebruikt om de Nederlandse Limes te bewijzen. Op vragen als: 'Waarom staan Utrecht en Maastricht er niet op?' blijft het antwoord schuldig. En dan komt men met Oud-Alblas dat Tablis zou zijn. In Oud-Allblas is nauwelijks iets Romeins gevonden (enkele scherven en een stukja van een fibula) en zou dan het beroemde Tablis zijn geweest dat op de Peutingerkaart staat? Op de peutingerkaart staan alleen voor de Romeinen belangrijke plaatsen waar wisselstations voor paarden waren, wat toch e algemene opvatting is. En dan staan Utrecht en Maastricht die zeker een Romeins verleden hebben gekend, er niet op? En Zwammerdam, waar ook nauwelijks iets gevonden is, staat er dan wel op? Lees meer over Romeins Nederland. |
Dat er van deze 'Romeinse' wegenkaart maar één exemplaar bewaard is, maakt de kaart zowiezo al verdacht. Het zou een reiskaart zijn! Voor één reiziger dan. Er is immers maar één exemplaar van bekend! Waarom maar één exemplaar? Waar zijn de andere kopieën gebleven? Waarom zijn die 'kwijt' geraakt en waarom is alleen het exemplaar van Peutinger bewaard gebleven? Draagt de kaart terecht zijn naam? Heeft hij die kaart soms zelf getekend? In de tijd van Karel de Grote, die een hele bibliotheek van alle bekende geschriften aanlegde, was de kaart onbekend. De eerste vermelding van 'een wereldkaart' is uit de 13e eeuw. Dat het de Peutingerkaart zou zijn is wel altijd aangenomen, maar met geen enkel bewijs ooit aangetoond. |
Op deze pagina wordt de term 'onderzoekers' gebruikt en niet historici of deskundigen. Het blijkt dat niemand echt deskundig is gezien de vele vragen die blijven bestaan en dat er geen historici bestonden of bestaan die ervoor 'geleerd' hebben. Het zijn allemaal 'onderzoekende amateurs' geweest die zich met de PK hebben bezig gehouden. Bij al die onderzoekingen speelt de logica uiteraard een cruciale rol. |
![]() Scheda prior. De zeer aansprekende natekening van segment 1 van de PK door Petrus Bertius, 1565-1629. (klik op de afbeelding voor een vergroting) |
Zelf denk ik dat ergens 'in het hiernamaals' iemand (vast en zeker een kloosterling) zich bescheurt van het lachen, voor al die bestudeerde belangstelling en het grote wetenschappelijk belang dat aan zijn leuk geprobeerde, maar schromelijk mislukte natekening van de wereld wordt toegekend. De vorm en de grootte van de kaart zijn ontstaan doordat schapenperkament nu eenmaal dat formaat heeft. Toevallig lag er in het klooster nog een restje van die vellen, die onbruikbaar waren voor een boekband. 'Hij mocht ze wel hebben' om zijn fantasie op los te laten. Dat het een restje was, blijkt wel uit het feit dat alle 11 vellen van de PK een verschillend formaat en een verschillende kleur hebben. (zie de fotografische afbeelding van de originele PK verder naar onderen). Een machthebber zou zo'n wanstaltig product nooit geaccepteerd hebben, laat staan dat het een prestigeproject zou zijn en hij er macht mee zou kunnen uitstralen. De latere uitgaven zijn wat dat betreft een stuk duidelijker. Is het niet hetzelfde als met veel 17e eeuw schilders die landschappen en stadsgezichten schilderden die nooit bestaan hebben? Alleen zij hadden wel de techniek wel onder de knie, wat wel blijkt dat deze schilderijen in alle musea hangen. De PK ligt veilig opgeborgen in een metalen kist, zodat een jonge student niet zou opmerken: "Dat kan ik ook!". |
Wat wel duidelijk is dat veel onderzoekers de PK zorgvuldig en langdurige bekeken en bestudeerd hebben. Op verschillende punten zijn ze het niet met elkaar eens, zelfs tegenstrijdig oneens. Ondanks al die studies blijven er talloze vragen bestaan. Daaruit is slechts één conclusie te trekken: de PK is als bron voor welke bewijsvoering dan ook totaal onbruikbaar. Wat de ene onderzoeker meent aan te tonen als bewijs, wordt door een ander tegengesproken of met andere argumenten weerlegd. |
Over de afmetingen en het praktisch gebruik van de PK worden er verschillende opties op na gehouden. De afmetingen zullen afhankelijk geweest zijn van de grootte van de huid van een schaap. Over het oprollen kun je kort zijn: dat is erg problematisch bij eenmaal gelooid en gedroogd schapenperkament. Dat wordt taai en gaat uiteindelijk breken bij het steeds oprollen. Toegepast in boekbanden blijken juist de ruggen het meest kwetsbaar, zoals elke archivaris weet. Kijk de oude archieven er maar op na. |
De PK werd in een bibliotheek in Zuid-Duitsland opgeduikeld (of uit een boek gescheurd en dus gestolen?) door Conrad Celtis, die het document in 1507 naliet aan de humanist Konrad Peutinger uit Augsburg, die er niets mee deed maar hem opborg. Een erfgenaam van Peutinger laat na de dood van Peutinger van delen van deze kaart een nieuwe uitgave maken. Toch heeft deze kaart aan Peutinger wel zijn naam te danken. Een aantal historici twijfelt aan de echtheid van deze kaart. Het origineel waarvan de PK een kopie zou zijn, is niet bekend. Men noemt wel eens een kaart op een van de muren van het onderkomen van enkele Romeinse keizers, maar daarvan bestaat geen enkel bewijs dat het om deze of een vergelijkbare kaart zou gaan. Opvallend is dat op de PK ook de plaatsen Pompei en Herculaneum zijn afgebeeld, terwijl deze al in 69 n.Chr. volledig onder een dikke aslaag zijn verdwenen en pas in de 17e eeuw zijn teruggevonden. Daarna wordt van de voorloper van de PK of van de kopie niets meer vernomen tot deze in 1494 plots weer door Celtes 'gevonden' wordt. Dan is de kaart jaren kwijt om in 1598 in druk te verschijnen (versie Moretus). En laat nu in 1594 Pompei herontdekt worden! Er zijn meer aanwijzingen dat de 'nieuwe' kopie van de kaart uit 1507 een aan de opvattingen van die tijd aangepaste, dus vervalste, kopie is. Of is deze kaart het origineel en dus gemaakt in de 16e eeuw? Degene die het Noviomagi in de Patavia voor Nijmegen houden, bevestigen hiermee dat de PK pas in de 16e eeuw gemaakt kan zijn! Vóór het ontdekken van de PK zijn de namen van de plaatsen in Nederland langs de Rijn ook niet bekend. Pas na die tijd begint men de namen van de PK op Nederlandse vindplaatsen van Romeins te plakken. Andere aanwijzingen voor de juistheid van de gebruikte namen zijn er niet. Alles is gebaseerd op slechts één bron. En met één enkele bron die nergens door bevestigd wordt, valt niets te bewijzen, zoals een stelregel in de historische wetenschap luidt. Conclusie: de PK is dus een falsum, een naar de opvattingen uit de 16e eeuw of later (?) opgemaakt document. De PK is als bewijsstuk in de vele historische vraagstukken volstrekt onbruikbaar. De kaart zou dateren uit de 4e eeuw, maar de oudste kopie zou uit de 13e eeuw (1264) stammen, hoewel dit ook een nooit bewezen opvatting is. De kaart bevat te veel aantoonbare fouten in de afstanden tussen plaatsen, in de schrijfwijze en namen van plaatsen en de geografische indeling. Ook de loop van de rivieren is slechts schematisch, waaruit dan ook geen overtuigende bewijzen zijn te halen. In hoeverre er door de kopiïst(en?) aanpassingen zijn aangebracht is eveneens onbekend. Uit het feit dat Pompei en Herculaneum op deze kaart staan, plaatsen die in 69 n.Chr. verdwenen onder de lava en as van de Vesuvius, is al op te maken dat de kaart een falsum is en er geen geografische feiten mee te bewijzen zijn. De kaart is dus onbetrouwbaar en dus onbruikbaar als bewijs. De identificatie van veel Nederlandse plaatsnamen met die op de PK is nog steeds heel onzeker, en zeker en vooral die in de Betuwe en directe omgeving. Veel gebieden die ooit wel tot het Romeinse Rijk hoorden staan niet op de kaart, zoals België en zuid Duitsland. Andere gebieden die nooit tot het Romeinse Rijk hoorden zouden er wel opgestaan hebben, zoals het verre oosten, Ierland en Schotland. B.H.Stolte heeft in 1963 nog gesteld dat "de hele weg van Vechten naar Nijmegen een probleem is dat nog steeds niet naar believen is opgelost". En dit heeft zowel betrekking op de plaatsen op zich als op de afstanden tussen die plaatsen zoals ze op de PK worden vermeld. Nu wordt algemeen aangenomen dat de afstanden op de PK zorgvuldig zijn bepaald, maar dat de geografische weergave slechts schematisch is. Er zijn ook geen herleidingen uit op te maken zijn naar de schaal of de windrichtingen. De kaart is getekend als een langgerekte strook van Brittannië tot Azië vanuit eenzelfde richting. Het is daarom ook niet mogelijk om te spreken van de 'noordelijke' of 'zuidelijke' weg van de kust naar Noviomagus, zoals Stolte en andere onderzoekers deden en doen, maar van de 'bovenste' en 'onderste' weg. Wegen die op de PK van links naar rechts lopen, kunnen in werkelijkheid van noord naar zuid gelopen hebben, zoals de weg van Tevcera (Thièvres) naar Amiens (Sammarobriva). |
Je kunt met de PK dan ook niet bewijzen dat Nijmegen in de Romeinse tijd Noviomagus heette. Daar zijn andere bewijzen voor nodig en die zijn er niet. Zie bij Nijmegen.De PK wordt door de Nederlandse historici nog steeds gebruikt om de Nederlandse Romeinse geschiedenis mee te bewijzen.Echter, ook kaarten willen nog wel eens voor verwarring zorgen. De bekendste misser is wel de Nederlandse interpretatie van de PEUTINGER KAART. Van deze kaart (eigenlijk meer een reisgids hoewel onbruikbaar) wordt beweerd dat zij uit de 4e eeuw stamt, wat een nooit bewezen opvatting is. Van de kaart is niet eens bekend door wie deze getekend is, wanneer en waarom. Het is in elk geval een zeer primitief getekende kaart die vol fouten zit in plaatsnamen, in locaties van plaatsen, in afstanden tussen die plaatsen en de loop van rivieren is ook verre van juist. De sterk vertekende kaart -meer een strook perkament van ruim 6 meter lang en 30 cm. hoog- zou een wegenkaart zijn van het toenmalige Romeinse Rijk. Deze opvatting gaat niet op, aangezien veel delen die tot dat rijk hoorden er niet op staan en andere delen waar nooit een Romein was, er wel op staan. Volgens de gangbare interpretatie zou de Betuwe er onvertekend op te zien zijn, terwijl Brabant en zelfs heel België er niet op staan. Direct onder de "Patavia", waar Noviomagus dat Nijmegen zou zijn en dat IN de Betuwe ligt, ziet men duidelijk Noord-Frankrijk met plaatsen als Boulogne, Bavay en Reims. Nijmegen zou wel op de kaart staan -overigens tussen allemaal Franse steden-, terwijl plaatsen als Utrecht, Maastricht en Aken -in de Romeinse tijd toch wel belangrijker- zouden ontbreken! Dit gedeelte van de kaart heeft als opschrift FRANCIA. Nederland zoals wij dat nu kennen is in de duizenden jaren van bestaan steeds aan verandering onderhevig geweest. De algemene veronderstelling dat 'ons land' permanent bewoond is geweest, wordt door de archeologie allerminst bevestigd. Dat er een Romeinse aanweziheid in ons land geweest is, wordt niet ontkend, maar die aanwezigheid had een militair karakter en duurde tot ongeveer 260 na Chr. Daarna zijn er transgressies (=overstromingen) geweest. Daarom vindt men het Romeins in laag Nederland altijd onder een, soms wel meters dikke, laag ZEEKLEI en ligt de Brittenburg nu ver in zee. Direkt bovenop het Romeins vind je in laag Nederland (ook in Utrecht: in Nederland zogenaamd Trajectum) het Middeleeuws uit de 10e/11e eeuw. Is de PK een falsum? Er zijn zeker zestig (60!) aanwijzingen dat de PK onbetrouwbaar, dus een falsum is. Zie de lijst hierboven. De belangrijkste zijn:
"De tabula Peutingeriana is een unieke bron voor de geografische kennis van de Lage Landen (les Pays-Bas in de Romeinse tijd. Maar het getal onoplosbare problemen is groot en ondanks het ijverig pogen van generaties van geleerden is dat nauwelijks kleiner geworden." (Citaat van P.Stuart in 'Provincie van een Imperium') Dit citaat uit 1986 is naar de stand van de wetenschap in 1986. Sindsdien is er niets noemenswaardig aan de kennis over de PK veranderd. Het is dan ook onbegrijpelijk dat enkele historici nog in 1984 zo heftig reageerden op de publicaties van Albert Delahaye. Zij bleken de eigen historische bevindingen niet te kennen en ageerden tegen Delahaye zonder één letter van hem gelezen te hebben. Is dat wat men onder historische wetenschap verstaat? Vasthouden aan verouderde standpunten, slechts om eigen onwetenheid te verbloemen? Commentaar: De PK heeft men altijd opgevat als een Romeinse wegenkaart vanwege de Latijnse plaatsnamen die er op voorkomen. Van veel plaatsen is onbekend welke plaats ermee bedoeld wordt. Afwijkingen in afstanden tot meer dan 65% kan men niet wegwuiven als een 'overschrijffout'. Als de PK op geen enkele manier past in het Nederlandse landschap, is de enig juiste conclusie dat men op de verkeerde plaats aan het zoeken is. Het is bovendien onbegrijpelijk dat de historici met deze wetenschap zo heftig ageerden tegen de opvattingen van Albert Delahaye, die Noord-Frankrijk als locatie aanwees. En, alsof de PK het enige is waarop de visie van Delahaye is gebaseerd. Er is veel meer dat logisch en in samenhang zijn visie ondersteunt. Zoeken naar namen en plaatsen. Vanaf het moment dat men zich realiseerde dat Nederland een Romeins verleden had, is er geprobeerd om historische namen en gebeurtenissen met huidige plaatsnamen en streken te verbinden. Dat leverde interessante discussies op, die voortduren tot op de dag van vandaag. Want in feite is het niet absoluut zeker dat de plaatsen waaraan in de vorige hoofdstukken (van dit boek, red.) zo stellig een Romeinse naam is gegeven, ook werkelijk zo heetten. Bron: E.v.Ginkel & L.Verhart, 2009. In 2013 komt Hans Wijffels met een nieuwe opvatting over de plaatsen op de PK, die goedbeschouwd erg rommelig overkomt. Van de rivier de Patabus maakt hij de Maas (dus de Maas was dan niet de Mosa?), maar ondanks dat komt hij er dan nog niet uit. Omdat hij afwijkingen in de afstanden tussen plaatsen met 50% tot zelfs 98% niet acceptabel vindt, gaat hij op zoek naar andere plaatsen en komt met een aardverschuiving van de traditionele opvattingen. Zo is Albanianis bij hem niet langer Alphen, maar wordt het Valkenburg en wordt Laurum nu Alphen en is het niet meer Woerden. Matilo wordt Scheveningen, Castra Herculis is Loowaard (dus toch niet Arnhem?), Praetorium Agrippinae wordt Ockenburg (dus niet Valkenburg?), Lugdumum wordt Ter Heide (dus niet Leiden?), Grinnes wordt Zuilichem (dus niet Rossum?) en Flenium wordt plots Oost Voorne. Ook voor Tablis dat tot dan toe onvindbaar was in Nederland heeft Wijffels een oplossing: het is Tien Gemeten. Dat slechts de eerste letter overeenkomt vormt een wel erg magere aanwijzing, een bewijs kunnen we het niet noemen. Dat er op Tien Gemeten nooit Romeins is gevonden en het pas ontstaan is na de Elisabethsvloed maakt blijkbaar niet uit! We kunnen deze 'poging' van Wijffels dus niet als erg betrouwbaar en zorgvuldig beschouwen. Als we er even van uitgaan dat Wijffels 'gelijk' heeft, kunnen alle vorige opvattingen en de hele literatuur daarover de prullenbak in. Daar gaan de opvattingen van Stolte, Post, Bogaers, Leupen en Van Es, de grootste opponenten van Albert Delahaye. En dan moeten we wel opnieuw beginnen met de determinaties van de verschillende locaties. Noviomagus blijft voor Wijffels toch Nijmegen, hoewel ook hij geen enkel bewijs levert dat het ook zo is. Het Romeinse Noviomagus van de PK was dezelfde plaats als Karolingisch Noviomagus. En dat is onweerlegbaar de plaats waar Karel de Grote gekroond is tot koning der Franken: NOYON. De visie van Albert Delahaye. De Romeinse aanwezigheid in Nederland wordt door Albert Delahaye allerminst ontkend; de Romeinen zijn zeker in Nederland geweest. Maar het is een onbewezen en eenvoudig te weerleggen aanname dat de plaatsen van de PK in de Patavia genoemd, op Nederland betrekking zouden hebben. Alle plaatsen die op de PK in de Patavia liggen, blijken in de Nederlandse traditie helemaal niet in de Betuwe te liggen. Nijmegen dat toch Noviomagus is, ligt aan de verkeerde kant van de Waal, dat toch de Patabus is? Feitelijk is dit gegeven al voldoende om de Nederlandse traditie als onjuist te verklaren. Maar er is veel meer dat niet klopt. De toepassing van namen van de PK is onbetrouwbaar. Nigropullo zou Zwammerdam zijn. Hoe dat etymologisch of toponymisch in elkaar steekt wordt nooit vermeld. De kaart zit ook vol fouten in afstanden en plaatsnamen zoals Fletione dat Fectio zou moeten zijn. Als bewijsstuk is deze kaart onbruikbaar. Bovendien is uit de kaart geen windrichting af te leiden, wat men wel eens als argument gebruikt. Ten westen kan evengoed ten noorden, ten zuiden of ten oosten zijn. Zie de voorbeelden van plaatsnamen in Gallia waarover geen discussie bestaat, zoals Nemetacum (Arras) dat op deze kaart boven Tervanna (Thérouanne) ligt, maar in werkelijkheid ten zuiden daarvan. Of Sammarobriva (Amiens) dat op dezelfde hoogte ligt als Ratumagus (Rouan) terwijl dat in werkelijkheid ver ten noorden ervan ligt. Of Bononia (Boulogne-sur-Mer) dat lager ligt dan Baca Conervio (Bavay), terwijl dat juist andersom moet zijn. Zo zijn er meer voorbeelden te geven, ook in de oost-westelijke windrichtingen, zoals Casaromago (Beauvais) dat rechts (oostelijk?) van Sammarobriva (Amiens) ligt, terwijl het in werkelijk ten westen ervan ligt. ![]() Wat weten we nu feitelijk echt? De PEUTINGER-KAART (Klik op de naam voor de Nederlandse traditie) kreeg zijn naam van Conrad Peutinger, die via een vriend in het bezit kwam van de kaart om deze in druk uit te geven. Het linker bovenstuk van een blad van de Peutinger-kaart heeft men sinds eind 19e eeuw op Nederland toegepast. Dit deel is blijkens het opschrift "Patabus" gelijk te stellen met het Eiland van de Bataven: in Nederland opgevat als de Betuwe. De residentie Noviomagus van Karel de Grote lag volgens betrouwbare teksten in of bij dat eiland. Daar deze algemeen als Nijmegen werd opgevat, leek de kaart inderdaad op Nederland te passen. De mythe van Nijmegen is overigens pas in de 15e eeuw ontstaan en leek door de PK bevestigd. Leek, want bij nadere beschouwing klopte er niet veel van! Hieronder naast elkaar de traditionele visie (links) en de visie van Albert Delahaye op het noorden van Gallië van de PK (rechts). De PK is een wegenkaart van het Romeinse rijk van na 375 n.Chr. Het gedeelte waarover hier gesproken wordt, is de noordgrens van het Romeinse rijk. Voor de afbeelding is een traditionele kaart gebruikt, waarop uiteraard de traditionele fouten staan, maar dit terzijde. Let ook op de kust voor Vlaanderen waar zich door de transgressies eilanden hebben gevormd, terwijl het lager liggende Holland niet overstroomd is, wat dus onmogelijk geweest kan zijn. |
Er zijn vele argumenten beschikbaar om deze stelling te ontzenuwen. Voor een juiste interpretatie van de kaart zijn een aantal ervan voldoende.
Stel je nu eens voor dat de traditionele opvattingen juist zijn. Dan komen meteen een aantal vragen naar voren, zoals:1
. Internationaal wordt algemeen gehanteerd dat de kaart is opgemaakt in de 4e eeuw. De Romeinen waren toen al anderhalve eeuw uit Nederland vertrokken. West-Nederland lag toen onder water. Er moeten al heel sterke bewijzen op tafel komen om aannemelijk te maken, dat een prijsgegeven landstreek dan toch nog op een Romeinse reiskaart is blijven staan. Hoewel sommige historici in Nederland om verklaarbare redenen de kaart toch liever in de 3e eeuw dateren, heeft geen enkele van hen dit tot heden ooit kunnen aantonen. In Nijmegen zelf hanteert men toch ook de 4e eeuw. Zie o.a. Stad aan de Waal, p. 21.2
. De hele kaart is 34 cm hoog en 6,82 meter lang en geeft dus een vertekend beeld van het Romeinse rijk van Engeland tot aan de Perzische golf. De kaart is deels geografisch, deels schematisch opgezet en diende geen ander doel dan de bevoorrading van de Romeinse troepen. Voor de goede determinatie zal men méér waarde moeten hechten aan de namen van de plaatsen en de afstanden tussen die plaatsen dan aan een betere of minder goede weergave van het landschap. Het gedeelte wat men in Nederland voor de Betuwe houdt leek precies te passen en zou dan het enige NIET-vertekende stukje zijn. Past men op deze strook dezelfde verhoudingen als de rest van de kaart, dan krijgt men geen langerekt maar een vierkant landschap.3
. De Patavia (Batua, in Nederland Betuwe??) loopt op de kaart door tot aan de zee en ligt recht tegenover Kent in Engeland! Om de kaart passend te maken in de Nederlandse interpretatie, wordt de Betuwe daarom wel eens doorgetrokken tot de kust en breder gemaakt tot aan de rivier de Maas.4
. Boven de Patavia staan enkele namen door elkaar heen van volkeren die daar wonen. Er staat: Chamavi qui et Franci (de Chamaven die Franken zijn), Cherustini (bewoners van Chérisy), Ampsivarii (bewoners van Ambrines) en Hael(usii) (bewoners van Halluin). Deze stammen woonden ten noorden van Batavia (is Béthune) in Frankrijk. Boven het bedoelde gedeelte van de kaart staat ook nog het opschrift "FRANCIA" en daartoe heeft geen enkel deel van Nederland ooit behoord. Deze opschriften maken definitief een einde aan elke poging om dit stuk van de kaart nog als Nederlands grondgebied te beschouwen.5
. De Nederlandse plaatsen die men met de plaatsen op de PK heeft gelijk gesteld, bevatten in geen enkel geval een aanvaardbare etymologie van de oude Romeinse namen met de latere of hedendaagse namen. Reeds op grond daarvan moet men de identifikaties afwijzen. Ook zijn er geen parallelle bronnen die bewijzen dat de plaats in de oudheid ooit zo geheten heeft. Men heeft de Romeinse plaatsnamen klakkeloos op vindplaatsen van Romeins geplakt, ook al ging het maar om een enkele villa of wat dakpan- of potscherven, wat geen recht doet aan de betekenis van overeenkomstige plaatsen op de PK. Nigropullo op de kaart was eerst onvindbaar en is nu plots Zwammerdam (1 of 2?) sinds er enig Romeins gevonden is! Etymologisch volstrekt onverklaarbaar, welke verklaring dan ook nergens gegeven wordt! In de visie van Albert Delahaye was Nigropullo (zwarte kip) de Franse plaats Noires-Terres (zwarte grond) welke kippen zeker zwart geweest zullen zijn, als ze daar in de grond hebben lopen scharrelen. (Er wordt t.a.v. Zwammerdam wel eens gesuggereerd dat het "Nigro" op de zwarte veenlaag ter plaatse zou slaan. Vergeten wordt dan dat deze veenlaag pas na de Romeinse tijd is ontstaan.)6
.De Nederlandse traditie van de PK bestaat pas sinds eind 19e eeuw. In de allereerste determinatie van Konrad Miller (1887/1888) noemde hij 4 plaatsen van de PK in Nederland: Leiden, Rotterdam, Dordrecht en Nijmegen. Deze determinaties bleken een slag in de lucht. Lugdunum dat aanvankelijk Leiden was, werd later Valkenburg, daarna Katwijk en is nu wellicht de Brittenburg. Rotterdam en Dordrecht komen in de hele Nederlandse traditie niet eens meer voor, wegens het totaal ontbreken van enig Romeins. Slechts Nijmegen is gehandhaafd als het Noviomagi van de PK. Een misslag van 75% (dat moet dus 100% zijn want Nijmegen is ook foutief) is nog steeds het uitgangspunt van Romeins Nederland. In de uitgave van 1916 van Konrad Miller werd het rijtje Nederlandse plaatsen gewijzigd in Leyden, Voorburg en Nijmegen. Ook deze interpretaties van de plaatsnamen op de PK zijn onaanvaardbaar. Ook andere determinaties blijken onhoudbaar. Castra Herculis was eerst Huissen, toen ergens in de omgeving van Elst (Gorissen), of Elst zelf (Bogaers) of Arnhem-Meinerswijk (Van Es), hoewel op geen van deze locaties het bestaan van een Castra is aangetoond, misschien Arnhem-Meinerswijk uitgezonderd? Van het vaak opgevoerde Levefano als Wijk bij Duurstede is nooit enige archeologische bevestiging teruggevonden. Van de grote Romeinse wegen is in ons land al helemaal niets teruggevonden (misschien toch een paar meter grindpad? Zie bij Archeologie). Nijmegen bleef ondanks alle weerleggingen toch Noviomagi, hoewel in heel Nijmegen nergens een bevestiging gevonden is van de Romeinse naam van deze plaats. Zie voor deze determinatie de ware geschiedenis van Nijmegen.7
. Geen van de Nederlandse interpretaties ligt in de Betuwe (behalve nu Arnhem-Meinerswijk waar pas zéér recent Castra Herculis wordt vermoed), wat gezien de kaart wel zou moeten. Van de onderste weg is men er nooit in geslaagd enige naam in Nederland te plaatsen (behalve Foro Adriani = Voorburg?, waar echter nooit sprake is geweest van een Forum/markt), er moet immers aantoonbaar een Romeinse nederzetting zijn geweest! Volgt men de wegen in de juiste streek van Noord-Frankrijk, dan kunnen zowel in de bovenste als in de onderste weg enige plaatsen met volle zekerheid worden aangewezen, namelijk daar waar de oude naam door direkte etymologische afleiding tot de nieuwe naam leidde (deze zijn dikgedrukt), of waar door parallelteksten bewezen wordt, dat de plaats onder de Romeinse naam bekend is geweest (deze zijn dikgedrukt en onderstreept). In onderstaande lijst geven wij eerst de naam van de Romeinse plaats, dan de naam van de plaats in de Nederlandse interpretatie, vervolgens de naam van de locatie in Frankrijk, de gevorderde afstand tussen de eerste en de volgende plaats, en de aantekening of de werkelijke afstand al dan niet juist is. De afstand op de kaart is in (Romeinse mijlen), hieronder (omgerekend) in kilometers!8
. In de Betuwe zijn geen resten van de twee Romeinse hoofdwegen gevonden, terwijl ze er toch gelegen moeten hebben. Bovendien klopt het totaal aan afstanden niet. De wegen van Noviomagus naar Lugdunum omvatten een totale afstand van 165 km. (de bovenste weg) en 195 km. (de onderste weg), terwijl Nijmegen slechts een 100 km van de kust ligt. Er kan ook geen sprake zijn van "omleidingen", want de Nederlandse traditie projecteerde de wegen altijd langs een rechte (dus kortste) route langs Rijn en Waal.9
. De wegen aan de overkant van de Patabus, liggen ONMISKENBAAR in Noord-Frankrijk met plaatsen als Boulogne, Cassel, Terwaan, Kamerijk, Atrecht en Bavay. Het noorden van Noord-Frankrijk, België en Noord-Brabant staan niet op de PK. Waarom staat België waar heel wat Romeins gevonden is, niet op de PK? De tekenaar slaat dus zomaar 300 km. over. Hij kan nooit bedoeld hebben dat een streek van Nederland (de Betuwe) pal naast een streek van Noord-Frankrijk (de streek tussen Boulogne, Terwaan, Wervik, Doornik en Bavay) gelegen heeft. De overslag van ruim 300 km. is door Nederlandse (of Duitse) historici nooit bevredigend verklaard.10
. Als Noviomagus op de PK Nijmegen zou zijn, dan staat Noyon er dus niet op. Gezien de Romeinse bronnen was Noyon (een van de 12 Civitates in Belgica Secunda) een veel belangrijkere plaats dan Nijmegen ooit geweest is. Evenmin staan belangrijke Romeinse plaatsen als Utrecht, Elst en Maastricht NIET op de kaart. Maastricht niet? En Zwammerdam wel? Kunt U zich een kaart van Romeins Nederland voorstellen waar Wijk bij Duurstede wel op zou staan en Maastricht niet? Wijk bij Duurstede werd aanvankelijk gehouden op Batavodurum, later werd het Levefano, maar er is geen Romeins van betekenis gevonden en al helemaal geen castrum dat er volgens de bronnen wel geweest moet zijn. Ook Utrecht, waar meer Romeins is gevonden dan in andere Nederlandse locaties, staat niet op de PK. Van Utrecht is met meer dan 30 opschriften aangetoond dat de plaats in de Romeinse tijd ALBIOBOLA en COLONIA ALBIOBOLA BATAVORUM geheten heeft. Dit gegeven is in Nederland altijd angstvallig verzwegen, want het spreekt de traditie tegen dat Utrecht het Romeinse en Karolingisch Trajectum zou zijn, waardoor St.Willibrord en andere predikers ten onrechte in Nederland terecht zijn gekomen. De naam Colonia Albiobola Batavorum toont tevens aan dat de Betuwe niet het land van de Bataven was. Zij zouden toch geen kolonie stichten in hun eigen land?11
. De PK is een kaart van het Romeinse Rijk uit de vierde eeuw. Legt men de gegevens van de kaart naast andere topografische bronnen, zoals het Itinerarum Antonini, dan blijft van de Nederlandse traditie helemaal NIETS meer over, want deze andere bronnen situeren de op de PK genoemde plaatsen allen in Noord-Frankrijk!12
. Zou de Nederlandse interpretatie van de PK juist zijn, dan staat de oversteekplaats naar Engeland er niet op. En dat is zou een onverklaarbare en onmogelijke situatie opleveren, temeer daar de kaart deze oversteekplaats naar Engeland en Engeland zelf wel afbeeldt. Die oversteekplaats lag daar "waar men de overkant kan zien" en waar tussen Cap-Blanc-Nez en Cap-Griz-Nez nog steeds de archeologische locatie "Camp de César" te vinden is! Een wegenkaart waar de oversteekplaats naar Engeland, de graanschuur van de Romeinen en de plaats waar het tin vandaan kwam, niet opstaat is onbestaanbaar en heeft dan ook niet bestaan.
Romeinse naam |
plaats in Nederland |
plaats in Frankrijk |
afstand in km. in Frankrijk |
juist in Frankrijk? |
Lugdunum |
Katwijk? (aanvankelijk Leiden?) Brittenburg?? |
Leulinghen |
4.4 |
ja |
Praetorium Agrippinae |
Valkenburg (Z.H.) |
Elinghen |
6.6 |
ja |
Matilone |
(Roomburg??) |
Le Mat |
11 |
ja |
Albanianis |
Alphen a.d. Rijn |
Alembon |
4.4 |
ja |
Nigropullo |
(Zwammerdam??) |
Noires-Terres |
11 |
neen |
Lauri |
Woerden?? |
Lumbres (was bekend als Laurentia) |
26 |
ja |
Fletione |
Vechten (Fletione wordt in Nederland als een schrijffout beschouwd, want daar zou Fectio moeten staan.) Of was het Vleuten? |
Fléchin |
35.5 |
ja |
Levefano |
(Wijk bij Duurstede??) Rijswijk? |
Laventie |
19.5 |
ja |
Carvone |
Kesteren? |
Carvin |
28.6 |
ja |
Castra Herculis |
(Huissen?? Elst?? Meinerswijk??) en nog 8 andere locaties????? |
Arleux |
19.5 |
neen |
Noviomagi |
Nijmegen |
Noyon |
De onderste weg
Romeinse naam |
plaats in Nederland |
plaats in Frankrijk |
afstand in km. in Frankrijk |
juist in Frankrijk? |
Lugdunum |
Katwijk? (aanvankelijk Leiden?) Brittenburg?? |
Leulinghen |
(niet genoemd) |
|
Foro Adriani |
Voorburg? |
Hardinghen |
26 |
ja |
Flenio |
?? |
Elnes |
39.9 |
ja |
Tablis |
?? |
Etaples |
26.6 |
ja |
Caspingio |
Rossum?? |
Campigneulle |
39.6 |
neen |
Grinnibus |
?? |
Grincourt-lès-Pas |
11 |
ja |
Ad Duodecimum |
?? |
Douchy-lès-Ayette |
39.6 |
neen |
Noviomagi |
Nijmegen |
Noyon |